Sonel TUD-1 User manual

INSTRUKCJA OBSŁUGI 1
USER MANUAL 17
TUD-1
GUD-1
v1.00 17.09.2018

TUD-1 ●GUD-1 –INSTRUKCJA OBSŁUGI
1
INSTRUKCJA OBSŁUGI
ULTRADŹWIĘKOWY DETEKTOR WYCIEKÓW
I WYŁADOWAŃ ELEKTRYCZNYCH
TUD-1
GENERATOR ULTRADŹWIĘKOWY
GUD-1
SONEL S.A.
ul. Wokulskiego 11
58-100 Świdnica
Wersja 1.00 17.09.2018

TUD-1 ●GUD-1 –INSTRUKCJA OBSŁUGI
2
Detektor TUD-1 i generator GUD-1 są nowoczesnymi, wysokiej jakości przyrządami pomiarowymi,
łatwymi i bezpiecznymi w obsłudze. Zapoznanie się z niniejszą instrukcją pozwoli uniknąć błędów przy
pomiarach i zapobiegnie ewentualnym problemom przy obsłudze przyrządów.

TUD-1 ●GUD-1 –INSTRUKCJA OBSŁUGI
3
SPIS TREŚCI
1Wstęp ................................................................................................................4
1.1 Symbole bezpieczeństwa ........................................................................................................4
2Detektor TUD-1.................................................................................................5
2.1 Elementy sterujące i wskaźniki ................................................................................................5
2.2 Opis funkcjonalny detektora ....................................................................................................5
2.3 Instalacja sond akustycznych ..................................................................................................6
2.4 Instalacja słuchawek................................................................................................................7
3Generator GUD-1..............................................................................................8
3.1 Elementy sterujące i wskaźniki ................................................................................................8
3.2 Opis funkcjonalny generatora..................................................................................................8
4Zasady i metodyka badań ...............................................................................8
4.1 Ogólne zalecenia dotyczące detekcji źródeł ultradźwięków .....................................................9
4.2 Detekcja wycieków gazów i cieczy ........................................................................................10
4.2.1 Zasady pracy..................................................................................................................10
4.2.2 Raport diagnostyczny.....................................................................................................10
4.3 Detekcja wyładowań elektrycznych .......................................................................................10
4.4 Ocena szczelności zbiorników bez ciśnienia z wykorzystaniem generatora ultradźwięków ....11
5Zasilanie..........................................................................................................12
5.1 Detektor TUD-1.....................................................................................................................12
5.2 Generator GUD-1..................................................................................................................13
6Utrzymane i konserwacja..............................................................................13
7Magazynowanie..............................................................................................14
8Rozbiórka i utylizacja ....................................................................................14
9Dane eksploatacyjne .....................................................................................14
9.1 Detektor TUD-1.....................................................................................................................14
9.2 Generator GUD-1..................................................................................................................15
10 Wyposażenie ..................................................................................................15
10.1 Detektor TUD-1.....................................................................................................................15
10.2 Generator GUD-1..................................................................................................................15
11 Serwis .............................................................................................................15
12 Usługi laboratoryjne ......................................................................................16

TUD-1 ●GUD-1 –INSTRUKCJA OBSŁUGI
4
1 Wstęp
Dziękujemy za zakup ultradźwiękowego detektora wycieków i wyładowań elektrycznych. TUD-1
jest przenośnym narzędziem do nieniszczących badań i diagnostyki. Służy do wykrywania i lokalizacji
uszkodzeniowych źródeł ultradźwięków.
Generator GUD-1 jest dedykowany do detektora jako źródło sygnału ultradźwiękowego. W
zależności od zakupionego zestawu może stanowić wyposażenie standardowe lub opcjonalne.
UWAGA!
Przed rozpoczęciem pracy z detektorem należy zapoznać się z niniejszą instrukcją,
starannie przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i zaleceń producenta.
Aby zapewnić prawidłową pracę urządzenia i żądaną dokładność wyników pomiarów, należy
przestrzegać następujących zaleceń:
zastosowanie urządzenia inne niż zalecone przez producenta może spowodować
uszkodzenie przyrządu i być źródłem niebezpieczeństwa dla użytkownika,
detektor może być używany jedynie przez wykwalifikowane osoby, posiadające wiedzę w
zakresie zasad bezpieczeństwa,
niedopuszczalne jest używanie:
przyrządu, który uległ uszkodzeniu i jest całkowicie lub częściowo niesprawny,
przewodów i elementów wyposażenia z uszkodzoną izolacją,
przyrządu przechowywanego zbyt długo w złych warunkach (np. zawilgoconego),
naprawy mogą być wykonywane wyłącznie przez autoryzowany serwis,
zabronione jest korzystanie z urządzenia, w którym komora baterii jest otwarta lub
nieprawidłowo zamknięta,
przyrząd nie może być zasilany z innych źródeł niż te wskazane w niniejszej instrukcji
obsługi,
urządzenie jest przeznaczone do ogólnych prac przemysłowych i nie nadaje się do
zastosowania w strefach zagrożonych wybuchem.
1.1 Symbole bezpieczeństwa
Niniejszy symbol, umieszczony w pobliżu innego symbolu lub gniazda wskazuje, że
użytkownik winien zapoznać się z dalszymi informacjami zamieszczonymi w instrukcji
obsługi.
II klasa ochronności – izolacja podwójna.
Niniejszy symbol oznacza, że urządzenia nie wolno wyrzucać do zwykłych pojemników na
odpady, tylko do wyznaczonego punktu zbiórki odpadów elektronicznych.
Przyrząd spełnia wymogi prawne Unii Europejskiej.

TUD-1 ●GUD-1 –INSTRUKCJA OBSŁUGI
5
2 Detektor TUD-1
2.1 Elementy sterujące i wskaźniki
Pokrętło WZMOCNIENIE (AMPLIFICATION) ze skalą –do regulacji współczynnika
wzmocnienia sygnału wejściowego
POZIOM SYGNAŁU (SIGNAL LEVEL) –5-stopniowy wskaźnik siły odbieranego sygnału
akustycznego
Dioda WŁĄCZONY (ON) –wskaźnik włączenia urządzenia
Włącznik
Dioda BAT –sygnalizacja rozładowania baterii zasilającej
Słuchawki podłącza się do kabla ze złączem audio 3,5 mm (minijack).
Przyrząd wyposażony jest w dodatkowe adaptery, wpływające na czułość i odpowiedź przyrządu
przy odbiorze ultradźwięków.
UWAGA!
Podczas instalacji końcówki (sonda akustyczna) urządzenie należy trzymać tylko za
nakrętkę z gwintem. Niedozwolone jest tworzenie znacznego momentu siły przy
montażu.
2.2 Opis funkcjonalny detektora
Urządzenie TUD-1 służy do lokalizacji miejsc uszkodzeń w różnych systemach i obiektach.
Uszkodzenia obiektów są źródłem fal akustycznych w zakresie infradźwięków, dźwięków słyszalnych,
ultradźwięków i hiperdźwięków. Ucho ludzkie pozwala na odbiór dźwięków w zakresie 16…20 000 Hz.
Ze względu na charakter ultradźwięków, prawidłowe zidentyfikowanie źródła ich powstawania jest
możliwe dzięki przekonwertowaniu ich na spektrum częstotliwości słyszalnych.

TUD-1 ●GUD-1 –INSTRUKCJA OBSŁUGI
6
Rys. 2.1 Spektrum fal akustycznych
Do grona uszkodzeń należą przede wszystkim wycieki gazów, nieszczelności oraz wszelkie
nieprawidłowe połączenia w rurociągach, a ponadto spawy w zbiornikach i wyładowania elektryczne o
różnej naturze fizycznej. Wykrywacz nieszczelności i wyładowań elektrycznych TUD-1 pozwala na
detekcję fal akustycznych w wąskim zakresie ultradźwięków.
Zasada działania urządzenia opiera się na odbiorze i konwersji na sygnał elektryczny fal
ultradźwiękowych, rozprzestrzeniających się w powietrzu od źródła ich powstawania.
Konwersja sygnału ultradźwiękowego w elektryczny odbywa się z udziałem przetwornika
piezoelektrycznego z charakterystyką częstotliwościową, o rezonansie akustycznym przy odbiorze w
zakresie częstotliwości (40±1) kHz.
Układ elektroniczny urządzenia zapewnia wstępne wzmocnienie sygnału od piezoelektryka
i zaznaczanie elementów składowych widma w wymaganej przepustowości.
Następnie sygnał ulega konwersji na napięcie przemienne o częstotliwości z zakresu
dźwiękowego.
Po wzmocnieniu sygnał jest przesyłany do słuchawek oraz 5-stopniowego LED-owego
wskaźnika siły sygnału. Wzmocnienie odbieranego sygnału można płynnie zmieniać za
pomocą pokrętła.
Urządzenie jest zbudowane według schematu odbiornika konwersji bezpośredniej i realizuje
funkcje elektronicznego detektora do oceny intensywności wychwytywanych drgań ultradźwiękowych
bez pomiaru poziomu w jednostkach fizycznych.
Dodatkowe cechy przyrządu:
ochrona przed odwrotną polaryzacją podłączonej baterii;
zabezpieczenie przed zwarciem w obwodzie zasilania.
2.3 Instalacja sond akustycznych
Urządzenie TUD-1 może pracować samodzielnie lub z zastosowaniem sond akustycznych
różnego typu w zależności od obszaru zastosowania.
Sonda typ-1, kształtem przypominająca lej, przeznaczona jest do zgrubnego wykrywania
wycieków z szerokiego obszaru skanowania.
Sonda typ-2, prosta, przeznaczona jest do zawężenia zakresu skanowania. Dzięki swojemu
kształtowi pozwala na penetrację otworów o węższej średnicy w celu realizacji pomiaru
wewnątrz badanych obiektów.
Sonda typ-3, kształtem przypominająca stożek zwężający się ku wlotowi, pozwala na
bardzo precyzyjne wskazanie źródła emisji fal ultradźwiękowych.
W celu zamontowania lub wymiany sony akustycznej odpowiedniego typu należy:
delikatnie odkręcić zaślepkę zasłaniającą gniazdo sond akustycznych lub odkręcić
zamontowaną wcześniej sondę przeciwnie do kierunku ruchu wskazówek zegara,
zamontować, przykręcając zgodnie z ruchem wskazówek zegara, jedną z sond
akustycznych,
po zakończeniu pracy należy zabezpieczyć gniazdo sond, przykręcając do niego zaślepkę
znajdującą się w wyposażeniu standardowym urządzenia.

TUD-1 ●GUD-1 –INSTRUKCJA OBSŁUGI
7
2.4 Instalacja słuchawek
Do prawidłowej konwersji sygnału elektrycznego na słyszalny sygnał dźwiękowy użytkownik musi
podłączyć do odbiornika TUD-1 słuchawki. Słuchawki separują operatora od dźwięków z otoczenia,
pozwalając równocześnie na indywidualny odsłuch fal dźwiękowych, co skutkuje właściwą
interpretacjądocierających sygnałów i dokładnym zlokalizowaniem źródła generowanych dźwięków.
Wyciągnąć słuchawki z futerału.
Przewód słuchawkowy zakończony wtykiem 3,5 mm (minijack) wychodzący z odbiornika
TUD-1 podłączyć do gniazda w słuchawkach.
Założyć słuchawki zgodnie z oznaczeniami L i R określającymi lewe i prawe ucho.
UWAGA!
Nieznane źródła dźwięków mogą prowadzić do uszkodzenia narządów słuchu.
Wyszukiwanie źródeł powstawania ultradźwięków w nowym środowisku wymaga
ostrożności. Praca niektórych maszyn i urządzeń może być źródłem ultradźwięków
o dużej mocy, co podczas użytkowania urządzenia TUD-1 może doprowadzić do
nieoczekiwanego narażenia narządów słuchu na uszkodzenie. W związku z
powyższym przed rozpoczęciem każdego pomiaru pokrętło regulacji
wzmocnienia należy ustawić na najniższy poziom (cyfra 0), a następnie w razie
potrzeby zwiększać poziom.
Przed podłączeniem słuchawek należy sprawdzić, czy przewód połączeniowy nie
jest uszkodzony.
Zaleca się używanie słuchawek dołączonych do zestawu TUD-1.

TUD-1 ●GUD-1 –INSTRUKCJA OBSŁUGI
8
3 Generator GUD-1
3.1 Elementy sterujące i wskaźniki
Emiter ultradźwięków
Włącznik
Dioda WŁĄCZONY –wskaźnik włączenia urządzenia
Dioda BAT –sygnalizacja rozładowania baterii zasilającej
Śruby mocujące –demontaż wymagany, by uzyskać dostęp do komory baterii
3.2 Opis funkcjonalny generatora
Generator GUD-1 jest dedykowany do współpracy z detektorem TUD-1 jako alternatywne źródło
ultradźwięków, których emisja jest następnie badana. Generowane fale ultradźwiękowe mają
częstotliwość dostosowaną do poziomu odbioru częstotliwości detektora.
4 Zasady i metodyka badań
Urządzenie jest bardzo czułym detektorem promieniowania ultradźwiękowego i potencjalnie
pozwala wykryć nieszczelności w różnych obiektach technicznych. Pojawienie się takich sytuacji
zwykle skutkuje zmianą parametrów fal ultradźwiękowych, emitowanych przed dany obiekt. Jest to
spowodowane obecnością i cechami procesów zachodzących w obrębie obiektu, takimi jak:
kawitacja i zaburzenia strumienia gazu lub cieczy,
tarcie i zderzenia cząsteczek,
iskrzenie,
wyładowania koronowe lub łukowe.
Dla efektywnego wykorzystania możliwości diagnostycznych urządzenia, podczas wykonywania
badania należy:
rozumieć procesy zachodzące w badanym obiekcie,
brać pod uwagę cechy fizyczne generowania, propagacji i tłumienia sygnałów
ultradźwiękowych,
twórczo realizować diagnostykę i analizę otrzymanych wyników.
W celu zapoznania się z metodą zastosowania urządzenia, w kolejnych rozdziałach
przedstawiona jest metodyka badań z wykorzystaniem detektora ultradźwięków.

TUD-1 ●GUD-1 –INSTRUKCJA OBSŁUGI
9
4.1 Ogólne zalecenia dotyczące detekcji źródeł ultradźwięków
Fala ultradźwiękowa przenosząca się od źródła (badany obiekt) do odbiornika (detektor) podlega
różnym zmianom, skutkującym jej absorpcją (tłumieniem), załamaniem lub odbiciem zgodnie z zasadą
propagacji ultradźwięków.
Charakterystyka drgań akustycznych, rozprzestrzeniających się w powietrzu od dowolnego źródła
ultradźwięków, zależy od wielu czynników, np.:
natężenia drgań,
składowych widma akustycznego generowanych fal,
temperatury i wilgotności otoczenia,
odległości między źródłem a odbiornikiem,
obecności na drodze propagacji fali ekranów i powierzchni odbijających.
W przypadku jednego źródła ultradźwięków w wolnej (nie ograniczonej) przestrzeni
powietrznej, wyszukiwanie go nie powoduje trudności i może być łatwo rozwiązane –wystarczy
zbliżać się z detektorem do potencjalnych miejsc uszkodzeń i, uzyskawszy pokrętłem minimalne
wzmocnienie na wejściu, badać siłę sygnału akustycznego.
Wzrost siły sygnału świadczy o zbliżaniu się do źródła ultradźwięków.
Zmniejszenie siły sygnału świadczy o oddaleniu się od źródła.
Możliwe jest używanie przyrządu bez dodatkowych sond akustycznych. Niemniej dla uzyskania
maksymalnej czułości urządzenia i maksymalnego zasięgu wykrywania na początku wyszukiwania
zaleca się stosować sondę akustyczną typu 1 oraz wzmocnienie ustawione na minimalny
poziom.
Po wykryciu źródła ultradźwięków i w czasie zbliżania się do niego zaleca się stosować sondę
akustyczną typu 2, co pozwoli dokładniej określić położenie źródła i zidentyfikować miejsce usterki.
Przy użyciu sond wymiennych należy pamiętać, że sonda typu 1 zawęża charakterystykę
akustyczną oraz zwiększa czułość detektora ultradźwięków, a sonda typu 2 jedynie zawęża
charakterystykę akustyczną.
Na terenie przemysłowym pole akustyczne często powstaje w
wyniku nakładania się na siebie dźwięków z różnych źródeł.
Utrudnia to selekcję poszukiwanego źródła i wskazuje na
konieczność wyłączenia lub maksymalnego osłabienia
intensywności innych źródeł ultradźwięków podczas badania
diagnostycznego. W tym celu w strefie stosowania detektora
ultradźwięków powinny być wyłączone (w miarę możliwości)
wszystkie urządzenia i sprzęt, emitujące ultradźwięki podczas
normalnego funkcjonowania. Do tego grona należą:
ultradźwiękowe urządzenia technologiczne,
spawarki,
obrabiarki i szlifierki,
zasilacze lub przetwornice wysokiej częstotliwości,
maszyny elektryczne zawierające komutator i szczotki,
elektronarzędzia,
wentylatory, sprężarki, turbiny gazowe, silniki itp.
Jeszcze bardziej skomplikowanym przypadkiem jest
wyszukiwanie źródła ultradźwięków w przestrzeni zamkniętej –
np. w pomieszczeniach i komorach, gdzie całkowite pole
akustyczne powstaje w wyniku wymieszania sygnałów
pochodzących z różnych źródeł oraz sygnału odbitego. W
konsekwencji detektor może wskazywać niewłaściwe miejsca uszkodzenia, np. ścianę
pomieszczenia. Takie wskazanie może oznaczać, że wykryty sygnał jest odbiciem, a rzeczywistego
źródła ultradźwięków należy szukać w przeciwnym kierunku od znalezionego miejsca.
W takiej sytuacji, oprócz zaleceń dotyczących rodzaju sond akustycznych oraz eliminacji innych
źródeł ultradźwięków, należy
dokładnie przeanalizować wpływ ewentualnych zakłóceń
zastosować ekranowanie oraz osłony (np. pianka, tektura) w celu odseparowania się od
zakłóceń w pobliżu badanego obiektu (obszaru) bądź zmniejszenia ich intensywności.
Rys. 4.1 Przykład
zastosowania detektora

TUD-1 ●GUD-1 –INSTRUKCJA OBSŁUGI
10
4.2 Detekcja wycieków gazów i cieczy
Upływu gazu lub cieczy pod ciśnieniem prowadzi do powstania drgań akustycznych w szerokim
paśmie, w tym ultradźwięków.
Bazujący na tym zjawisku próg czułości detektora (najmniejszy wykrywany przepływ) zależy od
szerokiej gamy czynników, takich jak:
różnica ciśnień,
geometria drogi wycieku,
właściwości fizyczne gazu i cieczy itp.
i mieści się w zakresie (0,001…0,01) m³·Pa/s.
Z praktycznego punktu widzenia ważna jest odległość, z jakiej wykrywane są nieszczelności.
Detektor TUD-1 umożliwia ich wykrywanie na dystansie około 10 metrów, w zależności od
warunków pomiarowych.
4.2.1 Zasady pracy
Przed przystąpieniem do badania każdego obiektu pod kątem nieszczelności należy:
zapoznać się z jego dokumentacją techniczną, zwracając uwagę na zakres dopuszczalnych
wartości ciśnienia w instalacji (rurociągi, zawory, przyrządy), funkcje sygnalizacji i regulacji
ciśnienia w systemie i jego poszczególnych odcinkach, lokalizacjępołączeń i zaworów
odcinających,
zidentyfikować wśród elementów wyposażenia obiektu takie części i urządzenia, które
emitują drgania ultradźwiękowe w normalnych warunkach pracy, np. regulatory ciśnienia i
urządzenia o podobnej zasadzie działania,
uzyskać informacje o lokalizacji i możliwości wyłączenia na czas badania sprzętu
znajdującego się w pobliżu (patrz rozdział 4.1), będącego istotnym źródłem ultradźwięków.
4.2.2 Raport diagnostyczny
Raport z badania powinien zawierać listę i sekwencję operacji technologicznych, wykonywanych
na badanym obiekcie podczas stosowania detektora ultradźwięków.
Raport powstaje na podstawie analizy informacji uzyskanych o obiekcie i przy uwzględnieniu
następujących zaleceń:
na czas badania powinny być wyłączone wszystkie urządzenia, znajdujące się w strefie
kontroli i emitujące ultradźwięki. Jeśli nie jest to możliwe, zastosować ekrany,
skomplikowany system należy diagnozować z rozdzielczością do jego poszczególnych
elementów (podsystemów, osobnych urządzeń),
w celu wykrycia niewielkich nieszczelności należy utworzyć w systemie (na odcinku
systemu) maksymalne dopuszczalne ciśnienie.
4.3 Detekcja wyładowań elektrycznych
Możliwość wykrywania wyładowań elektrycznych o różnej naturze fizycznej (iskrowe, łukowe,
koronowe) przy użyciu detektora ultradźwięków wynika z obecności zakłóceń uderzeniowych, jakim
podlegają cząsteczki otaczające miejsce wyładowania. Zjawisko to powoduje drgania akustyczne w
szerokim paśmie częstotliwości, w tym ultradźwiękowym.
Skład widma akustycznego i jego natężenie zależą od złożonej relacji matematycznej wielu
czynników. Ich ocena jest możliwa wyłącznie metodami doświadczalnymi – w tym określenie zasięgu
wykrywania wyładowań elektrycznych przy użyciu detektora ultradźwięków.
Detektor TUD-1 wykrywa wyładowania elektryczne:
w rozdzielniach niskiego napięcia na odległości do 10 metrów,
w liniach energetycznych wysokiego napięcia na odległości do 30 metrów.
Zalecenia dotyczące wykrywania i poszukiwania wyładowań elektrycznych w zakresie
przeprowadzenia prac przygotowawczych, sporządzenia raportu z badania i zapobiegania wpływu
różnych zakłóceń, są analogiczne jak w rozdziale 4.1 i4.2.
Podczas monitorowania obiektów i urządzeń elektrycznych za pomocą detektora ultradźwięków
należy wziąć uwagę co następuje:

TUD-1 ●GUD-1 –INSTRUKCJA OBSŁUGI
11
wyszukiwanie wyładowań elektrycznych i nieszczelności, realizowane na obiektach z
urządzeniami elektrycznymi pod napięciem, musi się wiązać ze ścisłym przestrzeganiem
zasad bezpieczeństwa,
obiektami badań mogą być zarówno urządzenia w środowisku otwartym (np. nieosłonione
izolatory, kable, przełączniki itp.), jak i urządzenia znajdujące się wewnątrz, np. w rozdzielni,
gdzie osłony ochronne mają zwykle szczeliny i otwory wentylacyjne, przez które ultradźwięki
przenikają na zewnątrz,
podczas badania zaleca się stosować sondy akustyczne typu 1 i 2,
w celu uzyskania szczegółów lokalizacji nieszczelności i dla zwiększenia dokładności
diagnozy, oprócz detekcji ultradźwięków zaleca się dodatkowe czynności badawcze, np.
kamerą termowizyjną.
4.4 Ocena szczelności zbiorników bez ciśnienia z wykorzystaniem
generatora ultradźwięków
Istota metody polega na wykorzystaniu detektora TUD-1 i generatora ultradźwiękowego GUD-1.
Wówczas:
generator GUD-1, umieszczony w badanej przestrzeni zamkniętej, generuje ultradźwięki o
częstotliwości odbioru detektora,
zachodzi przenikanie specjalnie wygenerowanych fal ultradźwiękowych przez
mikronieszczelności,
umieszczony na zewnątrz detektor wykrywa na tej podstawie nieszczelności.
Dzięki detektorowi TUD-1 można wykryć przyczyny nieszczelności różnych obiektów: włazów,
kabin, przedziałów, pojazdów mechanicznych, lotniczych i morskich, pojemników i zbiorników bez
ciśnienia, uszczelek, okien, drzwi itp.
Aktywny sposób badania ultradźwiękowego z wykorzystaniem zestawu generator GUD-1 +
detektor TUD-1 w zakresie częstotliwości (40±1) kHz pozwala na rozpoznanie mikronieszczelności po
wycieku o wartości z zakresu (0,005…0,01) m³·Pa/s.
Przed badaniem obiektu w poszukiwaniu nieszczelności należy:
zapoznać się z dokumentacją techniczną danego obiektu, zwracając uwagę na elementy
konstrukcyjne, materiały uszczelniające, akty prawne, procedury regulujące kontrolę
szczelności,
uzyskać informacje o lokalizacji sprzętu umieszczonego w pobliżu i możliwości wyłączenia
go na czas badania, jeżeli sprzęt jest istotnym źródłem ultradźwięków.
Następnie należy utworzyć raport, który powinien zawierać rodzaj i kolejność badań,
wykonywanych na badanym obiekcie. Raport powstaje na podstawie analizy uzyskanych informacji o
obiekcie i przy uwzględnieniu następujących zaleceń:
na czas badania powinny być wyłączone wszystkie urządzenia, znajdujące się w strefie
kontroli i emitujące ultradźwięki. Jeśli nie jest to możliwe, zastosować ekrany,
skomplikowany system należy diagnozować dzieląc go najpierw na poszczególne sekcje
(właz, pojemnik, przegroda wewnętrzna itp.),
zakładanie i mocowanie generatora w strefie kontroli może odbywać się z wykorzystaniem
uchwytów magnetycznych lub za pomocą uchwytów montażowych,
w razie potrzeby mocowanie i przenoszenie generatora na całym obwodzie badanego
uszczelnienia może być realizowane we współpracy z drugim operatorem, który koordynuje
swoje działania z operatorem głównym za pośrednictwem odpowiedniego kanału
komunikacji.

TUD-1 ●GUD-1 –INSTRUKCJA OBSŁUGI
12
Rys. 4.2 Zasada wykrywania nieszczelności za pomocą generatora i detektora ultradźwięków
5 Zasilanie
5.1 Detektor TUD-1
Urządzenie jest zasilane z baterii 9 V typu 6LR61.
Świecenie kontrolki BAT oznacza, że przyrząd może być włączony jeszcze przez 1
godzinę. W przypadku dłuższego użytkowania należy wymienić baterię.
Aby wymienić baterię:
wyłączyć przyrząd i odłączyć słuchawki
odkręcić śrubę mocującą pokrywę komory baterii,
zdjąć pokrywę,
zastąpić rozładowane baterie nowymi, przestrzegając biegunowości,
założyć pokrywę i przykręcić śrubę mocującą.
UWAGA!
Nie stosować baterii innych niż te określone w niniejszej instrukcji.

TUD-1 ●GUD-1 –INSTRUKCJA OBSŁUGI
13
5.2 Generator GUD-1
Urządzenie jest zasilane z baterii 9 V typu 6LR61.
Świecenie kontrolki BAT oznacza, że przyrząd może być włączony jeszcze przez
1 godzinę. W przypadku dłuższego użytkowania należy wymienić baterię.
Aby wymienić baterię:
wyłączyć przyrząd i odłączyć słuchawki
odkręcić 4 śruby mocujące obudowę,
zdjąć obudowę,
zastąpić rozładowane baterie nowymi, przestrzegając biegunowości,
założyć obudowę i przykręcić śruby mocujące.
UWAGA!
Nie stosować baterii innych niż te określone w niniejszej instrukcji.
6 Utrzymane i konserwacja
Przyrząd został zaprojektowany z myślą o wielu latach niezawodnego użytkowania, pod
warunkiem przestrzegania poniższych zaleceń dotyczących jego utrzymania i konserwacji:
1. PRZYRZĄD MUSI BYĆ SUCHY. Zawilgocony przyrząd należy wytrzeć.
2. PRZYRZĄD NALEŻY STOSOWAĆ ORAZ PRZECHOWYWAĆ W NORMALNYCH
TEMPERATURACH. Temperatury skrajne mogą skrócić żywotność elektronicznych elementów
przyrządu oraz zniekształcić lub stopić elementy plastikowe.
3. Z PRZYRZĄDEM NALEŻY OBCHODZIĆ SIĘ OSTROŻNIE I DELIKATNIE. Upadek przyrządu
może spowodować uszkodzenie elektronicznych elementów lub obudowy.
4. PRZYRZĄD MUSI BYĆ UTRZYMYWANY W CZYSTOŚCI. Od czasu do czasu należy przetrzeć
jego obudowę wilgotną tkaniną. NIE wolno stosować środków chemicznych, rozpuszczalników ani
detergentów.

TUD-1 ●GUD-1 –INSTRUKCJA OBSŁUGI
14
5. NALEŻY STOSOWAĆ WYŁĄCZNIE NOWE BATERIE ZALECANEGO ROZMIARU I TYPU.
Wyjąć z przyrządu stare lub wyczerpane baterie, aby uniknąć wycieku elektrolitu i uszkodzenia
urządzenia.
6. JEŻELI PRZYRZĄD MA BYĆ PRZECHOWYWANY DŁUŻEJ NIŻ 60 DNI, należy wyjąć z niego
baterię i trzymać ją oddzielnie.
Układ elektroniczny przyrządu nie wymaga konserwacji.
7 Magazynowanie
Przy przechowywaniu przyrządu należy przestrzegać poniższych zaleceń:
odłączyć od miernika przewody,
upewnić się, że miernik i akcesoria są suche,
przy dłuższym okresie przechowywania należy wyjąć baterię.
Magazyn do przechowywania powinien być wolny od zanieczyszczeń, oparów kwaśnych lub
alkalicznych, które powodują korozję.
8 Rozbiórka i utylizacja
Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny należy gromadzić selektywnie, tj. nie umieszczać z
odpadami innego rodzaju.
Zużyty sprzęt elektroniczny należy przekazać do punktu zbiórki zgodnie z Ustawą o zużytym
sprzęcie elektrycznym i elektronicznym.
Przed przekazaniem sprzętu do punktu zbiórki nie należy samodzielnie demontować żadnych
części z tego sprzętu.
Należy przestrzegać lokalnych przepisów dotyczących wyrzucania opakowań, zużytych baterii i
akumulatorów.
9 Dane eksploatacyjne
9.1 Detektor TUD-1
a) częstotliwość środkowa pasma wykrytego promieniowania ultradźwiękowego..................................................(40±1) kHz
b) zakres dynamiczny do odbioru i konwersji promieniowania ultradźwiękowego w sygnał dźwiękowy ..................... ≥60 dB
c) pobór mocy............................................................................................................................................................... ≤0,35 W
d) zasilanie.....................................................................................................................................................bateria 6LR61 9 V
e) czas ciągłej pracy urządzenia (bez konieczności wymiany baterii)..............................................................................≥20 h
f) masa z zainstalowaną baterią..................................................................................................................................≤0,22 kg
g) wymiary...................................................................................................................................................... 190 x 60 x 70 mm
h) wilgotność względna nie więcej niż...................................................................................... 80% przy temperaturze +20ºС
i) zakres temperatury roboczej .......................................................................................................................... -20ºС…+45ºС
j) maks. wysokość pracy ...............................................................................................................................................2000 m
k) temperatura przechowywania .............................................................................................................................. -20..+60C
l) maks. wzgl. wilgotność przechowywania....................................................................................... 80% przy temp. do 31C
............................................................................................... spadająca liniowo do 50% wraz ze wzrostem temp. do 40C

TUD-1 ●GUD-1 –INSTRUKCJA OBSŁUGI
15
9.2 Generator GUD-1
a) częstotliwość generowanych ultradźwięków........................................................................................................(40±1) kHz
b) moc dźwiękowa .......................................................................................................................................................0,0016 W
c) pobór mocy............................................................................................................................................................... ≤0,02 W
d) zasilanie.....................................................................................................................................................bateria 6LR61 9 V
e) masa z zainstalowaną baterią..................................................................................................................................≤0,28 kg
f) wymiary.................................................................................................................................................... 100 x 100 x 80 mm
g) wilgotność względna nie więcej niż...................................................................................... 80% przy temperaturze +20ºС
h) zakres temperatury roboczej .......................................................................................................................... -20ºС…+45ºС
10 Wyposażenie
10.1 Detektor TUD-1
W skład standardowego kompletu dostarczanego przez producenta wchodzą:
Detektor sygnałów akustycznych TUD-1
Sonda akustyczna Typ 1
Sonda akustyczna Typ 2
Sonda akustyczna Typ 3
Słuchawki
Bateria 6LR61 9 V (MN1604)
Zaślepka gniazda sond
Futerał М6 – WAFUTM6
Instrukcja obsługi
Karta gwarancyjna
10.2 Generator GUD-1
W skład standardowego kompletu dostarczanego przez producenta wchodzą:
Nadajnik sygnałów akustycznych GUD-1
Bateria 6LR61 9 V (MN1604)
11 Serwis
Prowadzącym serwis gwarancyjny i pogwarancyjny jest:
SONEL S.A.
ul. Wokulskiego 11
58-100 Świdnica
tel. [phone] (Biuro Obsługi Klienta)
e-mail: [e-mail]
internet: www.sonel.pl
UWAGA!
Do prowadzenia napraw serwisowych upoważniony jest jedynie producent.
Wyprodukowano w Rosji.

TUD-1 ●GUD-1 –INSTRUKCJA OBSŁUGI
16
12 Usługi laboratoryjne
Laboratorium Badawczo-Wzorcujące działające w SONEL S.A. posiada akredytację Polskiego
Centrum Akredytacji nr AP 173 na wzorcowanie przyrządów pomiarowych w dziedzinie - wielkości
elektryczne DC i m.cz.: napięcie i prąd (DC i AC), rezystancja (DC) i energia.
Laboratorium oferuje usługi wzorcowania następujących
przyrządów związanych z pomiarami wielkości elektrycznych
i nieelektrycznych. Wzorcowane są następujące typy przyrządów:
mierniki do pomiarów wielkości elektrycznych oraz parametrów
sieci energetycznych:
omierniki napięcia,
omierniki prądu (w tym również mierniki cęgowe),
omierniki rezystancji,
omierniki rezystancji izolacji,
omierniki rezystancji uziemień,
omierniki impedancji pętli zwarcia,
omierniki zabezpieczeń różnicowoprądowych,
oanalizatory jakości energii,
otestery bezpieczeństwa sprzętu elektrycznego,
oliczniki energii elektrycznej czynnej i biernej prądu przemiennego,
omultimetry,
omierniki wielofunkcyjne obejmujące funkcjonalnie w/w przyrządy,
wzorce wielkości elektrycznych:
okalibratory,
owzorce rezystancji,
przyrządy do pomiarów wielkości nieelektrycznych:
opirometry,
okamery termowizyjne.
oluksomierze.
Świadectwo Wzorcowania jest dokumentem określającym relacje pomiędzy wzorcem a wskazaniem
przyrządu z podaniem niepewności pomiaru. Wytyczne dotyczące czasookresów pomiędzy kolejnymi
potwierdzeniami metrologicznymi opisuje dokument ILAC-G24:2007 „Wytyczne dotyczące
wyznaczania odstępów czasu między wzorcowaniami przyrządów pomiarowych”.
Firma SONEL S.A. zaleca dla produkowanych przez siebie przyrządów wykonywanie potwierdzenia
metrologicznego nie rzadziej, niż co 13 miesięcy.
Dla wprowadzanych do użytkowania fabrycznie nowych przyrządów posiadających Świadectwo
Wzorcowania lub Certyfikat Kalibracji, kolejne wykonanie potwierdzenia metrologicznego
(wzorcowanie) zaleca się przeprowadzić w terminie do 13 miesięcy od daty zakupu, jednak nie
później, niż 25 miesięcy od daty produkcji.
UWAGA!
Osoba wykonująca pomiary powinna mieć całkowitą pewność co do sprawności
używanego przyrządu. Pomiary wykonane niesprawnym miernikiem mogą przyczynić
się do błędnej oceny skuteczności ochrony zdrowia, a nawet życia ludzkiego.
Pomiary wykonane w akredytowanym laboratorium wzorcującym (o potwierdzonych
przez PCA kompetencjach) to pewność, iż zostały wykonane według obowiązujących
norm, procedur, a także z najlepszą rzetelnością.

TUD-1 ●GUD-1 –USER MANUAL
17
USER MANUAL
ULTRASONIC LEAK
AND ELECTRIC DISCHARGE DETECTOR
TUD-1
ULTRASONIC GENERATOR
GUD-1
SONEL S.A.
Wokulskiego 11
58-100 Świdnica
Version 1.00 17.09.2018

TUD-1 ●GUD-1 –USER MANUAL
18
The TUD-1 detector and GUD-1 generator are modern, high-quality measuring devices, easy and safe
to use. Please acquaint yourself with this manual in order to avoid measuring errors and prevent
possible problems in operation of the devices.