Aksa AP15 User manual

14,5 - 2500 kVA
DİZEL MOTOR
JENERATÖR GRUBU
KULLANIM ve BAKIM
EL KİTABI
DIESEL GENERATING SETS
INSTALLATION
RECOMMENDATIONS
AND OPERATIONS MANUAL

DİZEL MOTOR JENERATÖR GRUBU
KULLANIM VE BAKIM
EL KİTABI
ÜRETİCİ FİRMA
AKSA JENERATÖR SAN. A.Ş.
Rüzgarlıbahçe Mah. Özalp Çıkmazı No:10
34805, Kavacık - Beykoz / İSTANBUL
T : [phone]
F : [phone]
[email protected]
YETKILI SERVIS
AKSA SERVIS & YEDEK PARÇA
Muratbey Beldesi, Güney Girisi Caddesi
No: 8 34540 Çatalca / İSTANBUL
T: [phone]
F: +90 2I2 887 10 20
[email protected]

SAYIN AKSA JENERATÖR KULLANICISI;
Öncelikle, Aksa Jeneratör’ ü seçtiginiz için tesekkür ederiz.
Bu Kullanma ve Bakım El kitabı sizlere Aksa jeneratör sistemini tanıtmak amacıyla hazırlanmıs ve gelistirilmistir.
Bu kitap jeneratörün yerlesimi, çalıstırılması ve bakımı hakkında genel bilgiler vermektedir.
Ayrıca almıs oldugunuz jeneratörle ilgili genel bilgiler, tablolar ve semalarda verilmistir.
Genel emniyet tedbirlerini almadan jeneratörünüzü asla çalıstırmayınız, bakım ve onarımını yapmayınız.
Kitapta verilmis olan talimatlara uydugunuz takdirde jeneratörü sorunsuz kullanabileceksiniz.
Aksa önceden haber vermeden kullanım kitabında yapacagı degisiklik hakkını saklı tutar.

1. GİRİŞ........................................................................................................................................... 1
1.1. Dizel Jeneratör Grubu ve Standart Donanımları................................................................................ 1
1.2. Jeneratörün Teslim Alınması........................................................................................................................... 2
1.3. Müşterinin Yapacağı Montajlar...................................................................................................................... 2
1.4. Jeneratörü Çalıştıracak, Ayar veya Onarım Yapacak Elemanlar ................................................. 2
1.5. Çevre Koruma Önlemleri................................................................................................................................ 3
1.6. Enerji Tüketimi Açısından Jeneratörü Verimli Kullanma.................................................................. 3
2. DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR ..................................................................... 3
2.1. Genel........................................................................................................................................................................... 3
2.2. Yerleşim, Taşıma Ve Çekme.......................................................................................................................... 4
2.3. Yangın Ve Patlama ............................................................................................................................................... 4
2.4. Mekanik ...................................................................................................................................................................... 4
2.5. Kimyasal...................................................................................................................................................................... 5
2.6. Gürültü ....................................................................................................................................................................... 5
2.7. Elektriksel................................................................................................................................................................... 5
2.8. Elektriksel Çarpmalara Karşı İlk Yardım.................................................................................................... 5
3. JENERATÖR TARİFİ VE PARÇALARI................................................................................ 6
3.1. Genel Tanım............................................................................................................................................................ 6
3.2. Jeneratör Ana Parçaları...................................................................................................................................... 7
3.3. Dizel Motor.............................................................................................................................................................. 7
3.4. Motor Elektrik Sistemi........................................................................................................................................ 8
3.5. Soğutma Sistemi.................................................................................................................................................... 8
3.6. Alternatör.................................................................................................................................................................. 8
3.7. Kaplin ........................................................................................................................................................................... 8
3.8. Şase Ve Yakıt Tankı............................................................................................................................................. 8
3.9. Titreşim İzolatörleri.............................................................................................................................................. 8
3.10. Susturucu Ve Egzoz Sistemi............................................................................................................................ 8
3.11. Kontrol Sistemi....................................................................................................................................................... 8
4. ELEKTRIKLI START SISTEMLERI ........................................................................................ 8
4.1. Akü Sistemleri......................................................................................................................................................... 8
4.2. Bakımlı Tip Aküleri............................................................................................................................................... 8
4.3. Bakımsız Tip Aküler............................................................................................................................................. 9
4.4. Start Yardımcılar.................................................................................................................................................... 9
5. SAĞLIK VE EMNİYET.............................................................................................................10
5.1. Yangından Korunma............................................................................................................................................ 10
5.2. Egzoz Gazları........................................................................................................................................................... 10
5.3. Hareketli Parçalar.................................................................................................................................................. 10
5.4. Tehlikeli Voltaj........................................................................................................................................................ 10
5.5. Su................................................................................................................................................................................... 11
5.6. Soğutma Sıvısı Ve Yakıt..................................................................................................................................... 11

6. JENERATÖR GRUBU KONTROL SİSTEMİ.....................................................................11
6.1. P732 Pano Özellikleri......................................................................................................................................... 11
6.2. P602 Pano Özellikleri......................................................................................................................................... 13
6.3. İkonlar ve LCD tanımlaması............................................................................................................................ 14
6.4. Elektronik Akü Şarj Cihazı................................................................................................................................ 15
6.5. Kontrol Sistemi Seçenekleri............................................................................................................................ 15
6.6. Isıtıcılar......................................................................................................................................................................... 15
6.7. Elektrikli Yakıt Transfer Pompaları............................................................................................................... 15
6.8. Devir/Voltaj Ayarı................................................................................................................................................. 15
7. KULLANIMDA UYULMASI GEREKEN HUSUSLAR ......................................................15
7.1. Jeneratörü Çalıştırmadan Önce Yapılması Gereken Kontrol ve İşlemler.............................. 15
7.2. Jeneratör Çalıştıktan Sonra Yapılacak İşlemler ..................................................................................... 16
8. YAĞLAMA YAĞI.....................................................................................................................16
8.1. Yağ Performans Özelikleri............................................................................................................................... 16
8.2. Perkins Dizel Motorlar İçin Yağ Tavsiyesi ............................................................................................... 16
9. JENERATÖR BAKIMI .............................................................................................................17
9.1. Jeneratör Seti Bakım Programı...................................................................................................................... 17
9.2. Periyodik Bakım Çizelgesi................................................................................................................................. 18
10. DİZEL MOTOR ARIZALARI VE GİDERİLMESİ...............................................................19
11. ALTERNATÖR ........................................................................................................................21
11.1. Genel........................................................................................................................................................................... 21
11.2. Yapı Ve Elemanlar................................................................................................................................................ 21
11.3. Elektrik Enerjisinin Üretilmesi......................................................................................................................... 21
11.4. AVR(Otomatik Voltaj Regülatörü)............................................................................................................. 21
11.5. İzolasyon Testi........................................................................................................................................................ 21
11.6. Meccalte Alternatör Arızaları Ve Giderilmesi....................................................................................... 22
12. JENERATÖRÜ DEPOLAMA.................................................................................................22
12.1. Dizel Motorun Depolanması.......................................................................................................................... 22
12.2. Alternatörün Depolanması.............................................................................................................................. 24
12.3. Akünün Depolanması......................................................................................................................................... 24
13. GARANTİ, SERVİS VE ÜRÜN KULLANIM ÖMRÜ........................................................24
14. KULLANIM HATALARINA İLİŞKİN UYARILAR ............................................................25
15. MÜŞTERİNİN SORUMLULUKLARI ...................................................................................26
EKLER;
• KONTROL PANOSU ŞEMALARI
• AKSA JENERATÖR YETKİLİ SERVİS NOKTALARI
• AKSA JENERATÖR YURTDIŞI SATIŞ NOKTALARI
• AKSA JENERATÖR UYGUNLUK BEYANI
• GARANTİ BELGELERİ

1
1. GİRİŞ
Aksa Jeneratörler; soğutma suyu ve antifrizi, yakıt,
yağlama yağı ve şarjlı akünün sağlanması durumunda,
götürüldüğü yerde hemen devreye verilecek şekilde
tasarlanmıştır.
Uzun yılların verdiği deneyim ile AKSA, verimli, güveni-
lir ve kaliteli jeneratörler üretir.
Bu Kullanım ve Bakım El Kitabı, kullanıcının jeneratörü
kolayca kullanması ve bakımını yapmasına yardım ama-
cıyla hazırlanmıştır, onarım, montaj ve kurulum kitabı
değildir. Montaj ve kurulum için ayrıca bir kitap jene-
ratör setleri ile beraber verilmektedir. Jeneratör setinin
kurulumu bu kitapta bulunan tavsiyeler doğrultusunda
yapılmalıdır.
Bu kitapta verilen tavsiye ve kurallara uyulması halinde
jeneratör uzun süre maksimum performans ve verimde
çalışacaktır. Bu nedenle aşağıda yazılı tavsiyelere uyul-
ması uygun olacaktır.
1) Kirli ve tozlu ortamda jeneratörün düzenli çalışma-
sını sağlamak amacıyla daha sık bakım yapmaya dikkat
edilmelidir.
2) Her zaman ayarlar ve onarımlar, bu işi yapmak için
yetkili ve eğitimli bir kişi tarafından yapılmalıdır.
3) Her jeneratör, şase üzerine yapıştırılmış etiket üze-
rinde gösterilen bir model ve seri numarasına sahiptir.
Ayrıca bu etiket üzerinde jeneratörün imalat tarihi, geri-
limi, akımı, kVA cinsinden gücü, frekansı, güç faktörü ve
ağırlığı verilmiştir. Bu etiket bilgileri yedek parça siparişi,
garantinin işlemesi veya servis sağlanması için gereklidir.
4) Tavsiye edilen yağlama yağı, soğutma suyu ve yakıtın
kullanılması.
5) Orijinal motor – jeneratör parçalarının kullanılması.
6) Aksa yetkili servislerinin kullanılması.
7) Tavsiye edilen emniyet ve montajla ilgili tedbirlerin
alınması
8) Dizel jeneratör grupları TS ISO 8528 standartlarına
uygun olarak üretimi yapılmaktadır.
9) Açıkset gruplar açık alanda kullanım için tasarlan-
mamıştır. Yağmura karşı korumak için tesis edilen bir
sundurma altında ya da karkas yapılarda gürültü yalıtımı
uygun ya da yeterli olmayacağından grup bu şartlarda
kullanılmamalıdır.
Şekil 1.1. AKSA Jeneratör Grup Etiketi
Herhangi bir ihtiyaç durumunda Aksa Servis ve Yedek
Parça Şirketi ve yetkili bayisini arayınız.
1.1. Dizel jeneratör grubu ve standart donanımları
Dizel jeneratör grupları ve standart donanımları jenera-
tör ile birlikte fabrika çıkışı kamyon üstü teslim edilirler.
Açık tip ve kabinli tip olarak üretilen jeneratörlerde,
donanım özellikleri aşağıda verilmiştir.
Açık tip jeneratör ile verilen donanımlar;
• Titreşim önleyici takozlarla şasesine montajı yapılmış;
dizel motor ve alternatör.
• Dizel motora montajlı radyatör ve soğutma fanı.
• Şaseye entegre edilmiş yakıt tankı.
• 825kVA üzeri güçteki jeneratörlerde gruptan ayrı
yakıt tankı.
• Yakıt hortumları.
• Start aküsü, sehpası ve bağlantı kabloları.
• Jeneratör grubu yanında montajı yapılmamış endüst-
riyel tip egzoz susturucusu.
Kabinli tip jeneratör ile verilen donanımlar;
• Titreşim önleyici takozlarla şasesine montajı yapılmış;
dizel motor ve alternatör.
• Ses izolasyon kabini.
• Dizel motora montajlı radyatör ve soğutma fanı.
• Şaseye entegre edilmiş yakıt tankı.
• Yakıt tankı, 700 kva dahil şasede, 700 kva üstü kabin
içinde.
• Yakıt hortumları.
• Start aküsü, sehpası ve bağlantı kabloları.
• 825 kva kadar kabin içine montajı yapılmış residental
tip egzoz susturucusu. 825 kva üstü susturucu grup ya-
nında montajı yapılacak şekilde verilir. (Sadece AP1125
Kabin içi olacak şekildedir)

2
Müşteri talebine bağlı olarak jeneratör odası için gerekli
ses kesici bariyerler, havalandırma kanalları, panjurlar,
özel susturucular ayrıca teklif edilmektedir.
Müşteri tarafından jeneratör grubuna yağlama yağı, so-
ğutma sıvısı, yakıt ikmalleri yapıldığında ve güç kabloları
temini ve bağlantıları yapıldığında jeneratör grubu çalış-
maya hazırlanmış olur. Jeneratörün ilk devreye verilme
işlemi; garanti işleminin geçerli olması için, Aksa yetki-
li servisinin start işlemini yapması gerekir. Aksa servis
elemanları tarafından tüm bağlantılar kontrol edildikten
sonra jeneratör çalıştırılır, sistem kontrolleri yapılır ve
müşteriye teslim edilir.
1.2. Jeneratörün teslim alınması
Jeneratörünüzü teslim aldığınızda cihazın tam ve iyi du-
rumda olduğunu kontrol ediniz. Jeneratörün dikkatle
taşınması gerekir. Cihaz hemen kullanılmayacaksa, zarar
görmeyeceği bir depoya, uygun bir şekilde konulabilir.
ÖNEMLİ: Teslimat sırasında herhangi bir eksiklik veya
hasar tespit edilirse teslimatı yapan kişiye bütün hasarla-
rı nakliye makbuzu üzerine not ettiriniz ve imzasını attı-
rınız. Eğer kayıp veya hasarlı malzeme teslimattan sonra
fark edilirse hasarlı malzemeleri ayırınız ve nakliyeci ile
şikâyet prosedürleri için temasa geçiniz. Kayıp ve hasarlı
parçalar garanti kapsamında değildir.
1.3. Müşterinin yapacağı montajlar
Fabrika çıkışı kamyon üstü teslim edilen jeneratör grubu
ve donanımlarının nakliye ve montaj sorumluluğu müş-
teri tarafından yerine getirilir.
Müşteri talebine bağlı olarak firmamız ve yetkili bayileri
montaj keşfini yaptıktan sonra, jeneratörün müşteri sis-
temini besleyecek şekilde anahtar teslimi hizmet işi için
teklifini ayrıca vermektedir.
Jeneratör grubunu taşıyacak, yerine koyacak ve monta-
jını yapacak elemanların, bu konuları bilen, eğitim almış,
tecrübeli ve yetkili olması gerekir. Aksa yetkili servisleri,
uygun jeneratör montajının yapılması için gözetmenlik
(supervisor) hizmetlerini ayrıca vermektedirler.
Jeneratörün devreye verilmesi için müşterinin yapması
ve uzman elemanlara yaptırması gereken işler;
• Jeneratör odasının ve zemininin montaj kitabında
belirtildiği şekilde hazırlanması, inşaat işinin gerçekleş-
tirilmesi.
• Egzoz sistemi için gereken malzemelerin temin edil-
mesi ve uzman elemanlara montajının yaptırılması.
• Havalandırma kanalları, körüklü branda, panjurların
temini ve uzman elemanlara montajının yaptırılması.
• Jeneratörler için kaide betonunun montaj kitabında
ifade edildiği şekilde yapılması.
• Yakıt sisteminin ilgili yönetmeliklere göre uzman ele-
manlara yaptırılması.
• Yangına karşı koruyucu donanımların sağlanması.
• Güç ve kumanda kablolarının montaj kitabında be-
lirtildiği şekilde uygun kesitte temin edilmesi ve uzman
elemanlara tesisatının yaptırılması.
• Müşteri dağıtım panosunda jeneratörden beslenecek
yükleri ayırma işleminin uzman elemana yaptırılması.
• Jeneratör/Şebeke güç transfer panosunun temini ve
uzman elemanlara montajının yaptırılması.
• Montaj kitabında belirtildiği şekilde soğutma suyu, an-
tifriz, yağlama yağı ve yakıtın temin edilmesi.
Yukarıda yazılı işlemler gerçekleştirildikten sonra Aksa
yetkili servisine devreye verme işlemi için haber verilir.
Jeneratör grubu, Aksa yetkili servisleri tarafından tüm
montaj kontrolleri yapıldıktan sonra, çalıştırılır ve dev-
reye verilmesi işlemi yerine getirilir. Jeneratör grubu
müşteri yükleri ile tecrübe edilir ve teslim formu ile
teslim edilir.
1.4. Jeneratörü çalıştıracak, ayar, bakım veya onarım
yapacak elemanların özellikleri
Jeneratör grubu sadece eğitim almış ve yetkili kişi tara-
fından çalıştırılmalı.
Aksa jeneratör cihazları üzerinde çalıştırma, ayar, bakım
veya onarım yapacak elemanların doğru yetenekte se-
çilmiş olması gerekir. İşin her bir türü için, uygun eğitimi
almış ve beceriye sahip, görevlendirilecek operatörlerin
seçilmesi gerekir. Aksa yetkili servislerinde ilgili işlemleri
yapacak elemanlar mevcuttur.
Yetenek seviyesi 1: Operatör
Operatör; tüm yönleri ile grubu çalıştırma ile ilişkili bu-
tonları ve emniyet durumları hakkında eğitim almış ve
konuları bilen kişidir.
Yetenek seviyesi 2: Motor teknisyeni
Motor teknisyeni; operatör gibi jeneratörün çalıştırıl-
ması ile ilgili eğitim almıştır. İlaveten, motor teknisyeni;
motor manüelinde tarif edildiği şekilde motor onarım

3
ve bakım eğitimini almıştır. Motor teknisyeni, elektrikle
çalışan (enerjili) cihazlar üzerinde çalışma yapamaz.
Yetenek seviyesi 3: Elektrik teknisyeni
Elektrik teknisyeni; her ikisi operatör ve motor teknis-
yeninin yeterliliğine sahiptir. İlaveten elektrik teknisye-
ni, elektrik arızalarını onarabilir. Buna çalışan (enerjili)
elektrikli cihazlar dahil çalışma yapabilir.
Yetenek seviyesi 4: Uzman
Yetenekli uzman; üretici veya onun bayisi tarafından
karmaşık onarımlar veya cihaz üzerinde değişiklik yap-
mak için gönderilir.
Genel olarak tavsiye edilen husus, jeneratörün çalıştı-
rılması için 2 operatörün yeterli olduğudur, daha fazla
operatör güvenlik açısından zaafa sebebiyet verebilir.
Yetkisiz elemanların jeneratör grubuna müdahale et-
mesine izin vermeyiniz. Üreticinin yazılı izni alınmadan
yapılan değişiklikler, ilaveler veya dönüştürmeler ya-
pılması ve orijinal olmayan parçaların kullanılmasından
doğacak hasarlardan, üretici sorumluluk kabul etmez.
1.5. Çevre Koruma Önlemleri
Çevreyi rahatsız etmemek ve gürültü kirliliğine neden
olmamak için jeneratörü çalıştıracağınız yeri seçerken
dikkatli olunuz. Jeneratörü olabildiğince çevreyi daha
az rahatsız edeceği, sesin yankı yapmayacağı yerlerde
kullanınız. Eğer böyle bir ortam sağlanamıyorsa, gerekli
hallerde ses yalıtımlı jeneratör kabini kullanılması tavsiye
edilir veya jeneratör odasına ses yalıtımı yapılabilir. Ayrı-
ca özel egzoz susturucusu kullanılır.
Motorun yağını yere ya da atık su kanalına değil uy-
gun bir kaba boşaltınız ve biriktiriniz. Yağ tedarik fir-
masından atık yağların toplanması hakkında bilgi alınız
ve ilgili yere teslimini sağlayınız. Petrol türevlerinin (yağ,
yakıt) doğaya karışması engellenmelidir, toprak, akarsu
ve deniz ile teması durumunda toprak, akarsu ve deniz
kullanılamaz duruma gelmektedir.
Jeneratörün ağaçlık veya çalılık bir alanda kullanılması
halinde yangın tehlikesi olabilir. Bunu önlemek için Je-
neratörün çevresi dikkatle temizlenmelidir.
Kullanım zamanı dolmuş veya hasar gören aküleri, akü
tedarikçinize teslim ediniz. Akülerin geri dönüşümü ya-
pılabilmekte ve zehirli atıkların; asit, kurşun gibi madde-
lerin doğaya karışması engellenmelidir.
1.6. Enerji tüketimi açısından jeneratörü verimli kul-
lanma;
Yakıt tüketiminin (enerji tüketiminin) verimli olması:
• Jeneratör havalandırmasının montaj kılavuzda tavsiye
edildiği şekilde yapılması.
• Jeneratör rutin bakımlarının zamanında yapılması.
• Jeneratörün aşırı yükte kullanılmaması, daha uzun
ömürlü olmasını sağlayacaktır.
• Aşınan parçaların (segman, gömlek, piston, yatak) ye-
nisi ile değiştirilmesi.
• Dizel motorun enjektörlerinin temiz ve ayarının ya-
pılmış olması.
• Hava filtresinin temiz olması.
• Motorun supap ayarlarının zamanında yapılması.
• Jeneratörün düşük yükte kullanılması (prime yükün
%30 unun altında), yakıt ve yağ tüketimini artırır. Moto-
run hasar görmesine sebep olur.
Yukarıda yazılı özelliklerin yerine getirilmesi durumun-
da, yakıt tüketiminin verimli ve enerjinin verimli kullanıl-
masını sağlayacaktır.
2. DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
2.1. Genel
Jeneratör doğru kullanılması halinde tamamen güvenli
olacak şekilde tasarlanmıştır. Bununla birlikte güvenlik
sorumluluğu jeneratörü kuran, işleten ve bakımını ya-
pan kişilere aittir. Eğer belirtilen güvenlik önlemleri uy-
gulanmış ise kaza ihtimali çok azdır. Herhangi bir teknik
operasyon veya işlem yapmadan önce gerekli emniyeti
sağlamak operasyon veya işlemi yapan kişiye aittir. Je-
neratör yalnızca yetkili ve eğitimli kişiler tarafından ça-
lıştırılabilir.
Uyarılar
! Jeneratöre bakım yapmadan veya jeneratörü çalıştır-
madan önce kitaptaki tüm uyarıları okuyunuz ve an-
layınız.
! Bu kitaptaki prosedür, talimat ve güvenlik önlemleri-
ne uyulmaması halinde kaza ve yaralanmaların artması
muhtemeldir.
! Bilinen emniyetsiz bir durumda jeneratörü asla çalış-
tırmayınız.
! Eğer jeneratörde emniyetsiz bir durum var ise, tehlike
uyarısı koyunuz ve akünün negatif (-) kutbunun bağ-
lantısını keserek bu olumsuz durum düzeltilene kadar

4
jeneratörün çalışmasını engelleyiniz.
! Jeneratöre bakım veya temizlik yapmadan önce akü-
nün negatif (-) kutbunun bağlantısını kesiniz.
! Jeneratör standartlara uygun şekilde kurulmalı ve ça-
lıştırılmalıdır.
2.2. Yerleşim, taşıma ve Çekme
Aşağıdaki emniyet tedbirlerini dikkate alınız.
Uyarılar
! Elektriksel bağlantıları, ilgili standartlara uygun şekilde
yapınız. Bu standartlara topraklama ve toprak hataları
dahildir.
! Jeneratörler için yapılan yakıt depolama sistemlerinin
ilgili kodlara, standartlara ve diğer gereklere uygun şe-
kilde kurulduğundan emin olunuz.
! Motor egzoz gazları personel için tehlikelidir. Kapalı
mahallerde bulunan bütün jeneratörlerin egzoz gaz-
ları ilgili standartlara uygun sızdırmaz siyah borular ile
dışarıya atılmalıdır. Sıcak egzoz susturucusu ve egzoz
boruları yanabilecek maddelerin teması ve personelin
dokunmasına karşı korunmalıdır. Egzoz gazının tehlike-
siz olarak dışarı atılmasını sağlayınız.
! Jeneratörü, alternatör ve motor kaldır-
ma halkalarını kullanarak kaldırmayınız.
Jeneratörü kaldırmak için şasede bulunan
kaldırma noktalarını kullanınız. Kabinli
jeneratörlerde kabinin üst kısmında bu-
lunan kaldırma noktaları da kullanılabilir.
! Kaldırma araçları ve destek yapılarının sağlam ve je-
neratörü taşıyabilecek kapasitede olduğundan emin
olunuz.
! Jeneratör kaldırıldığı zaman, tüm personel jeneratör
etrafından uzak tutulmalıdır.
! Römorklu jeneratörü çekerken tüm trafik kuralları-
na, standartlara ve diğer düzenlemelere dikkat ediniz.
Bunların içinde yönetmeliklerde açıkça belirtilen gerekli
donanımlar ve hız sınırları da vardır.
! Personelin mobil jeneratör üzerinde seyahat etmesi-
ne izin vermeyiniz. Personelin, çekme demiri üzerinde
veya mobil jeneratör ile çekici araç arasında durmasına
izin vermeyiniz.
! Özel olarak tasarlanmadıkça jeneratörü tehlikeli olarak
sınıflandırılan bir çevrede kurmayınız ve çalıştırmayınız.
! Jeneratör seti kurulumu da ‘Aksa Dizel Motor Jenera-
tör Grubu Montaj Tavsiyeleri El kitabına’ uyunuz.
2.3. Yangın ve Patlama
Jeneratörün bir parçası olan yakıt tutuşabilir ve patlaya-
bilir. Bu maddelerin depolanmasında uygun önlemlerin
alınması, yangın ve patlama riskini azaltır. BC ve ABC
sınıfı yangın söndürücüler el altında bulundurulmalıdır.
Personel bunların nasıl kullanıldığını bilmelidir.
Uyarılar
! Jeneratör odasını uygun şekilde havalan-
dırınız.
! Jeneratörü, jeneratör odası ve zeminini
temiz tutunuz. Yakıt, yağ, akü elektroliti
veya soğutma suyunun etrafa dökülmesi durumunda,
dökülen yeri derhal temizleyiniz.
! Yanıcı sıvıları motorun yakınında bulundurmayınız.
! Yakıtın etrafında alev, kıvılcım, sigara içmek gibi yanma-
ya sebebiyet verebilecek olaylara izin vermeyiniz. Yakıt
buharı patlayıcıdır. Aküleri şarj ederken ortaya çıkan
hidrojen gazı da yanıcıdır.
! Akü bağlantısını yapmadan veya akü bağlantısını sök-
meden önce akü şarj cihazının beslemesini kesiniz.
! Ark olayından kaçınmak için topraklanmış iletken nes-
neleri terminaller gibi elektriğe maruz kalan bölgeler-
den uzak tutunuz. Kıvılcım veya ark, yakıtı tutuşturabilir.
! Motor çalışıyor iken yakıt tankını doldurmaktan ka-
çınınız.
! Yakıt sisteminde yakıt sızıntısı varsa jeneratörü çalış-
tırmayınız.
! Herhangi bir yangın anında personelin kolay çıkışı için
acil çıkış kapısı olmalıdır.
2.4. Mekanik
Jeneratör, hareketli parçalardan
korunmak için muhafazalarıyla bir-
likte tasarlanmıştır. Buna rağmen
jeneratör mahallinde çalışırken
diğer mekanik tehlikelerden personeli ve cihazları ko-
rumak için önlem alınmalıdır.
Uyarılar
! Emniyet muhafazaları çıkarılmış halde jeneratörü ça-
lıştırmayınız. Jeneratör çalışıyorken bakım yapmak veya
başka bir sebepten dolayı emniyet muhafazasının yanı-

5
na veya altına ulaşmaya çalışmayınız.
! El, kol, uzun saçlar, sarkan elbise parçaları ve takıları
hareketli parçalardan uzak tutunuz.
Dikkat: Jeneratör çalışır iken bazı hareketli parçalar açık
bir şekilde görülmeyebilir.
! Jeneratör odası var ise kapısını kapalı ve kilitli tutunuz.
! Sıcak yakıt, sıcak soğutma suyu, sıcak egzoz dumanı,
sıcak yüzeyler ve keskin köşelere temastan kaçınınız.
! Jeneratör mahallinde çalışırken
eldiven, şapka ve koruyucu elbise
giyiniz.
! Soğutma suyu soğuyana kadar
radyatör dolum kapağını açmayınız. Radyatör kapağını
tamamen açmadan önce yüksek buhar basıncının azal-
ması için kapağı yavaş yavaş gevşetiniz
2.5. Kimyasal
Jeneratörde kullanılan yağlar, yakıtlar,
soğutma suları ve akü elektrolitleri
endüstriyel tiptir. Uygun kullanılmaz-
larsa personele zarar verebilirler.
Uyarılar
! Yakıtı, yağı, soğutma suyunu ve akü elektrolitini deri ile
temas ettirmeyiniz ve yutmayınız. Eğer kazayla yutulur
ise tıbbi tedavi için derhal yardım isteyiniz. Eğer yakıt
yutulmuş ise kusturmayınız. Deri ile temas halinde te-
mas bölgesini sabunlu su ile yıkayınız.
! Yakıt veya yağ bulaşmış elbise giymeyiniz
! Aküyü hazırlarken aside dayanıklı bir önlük, yüz mas-
kesi ve koruyucu gözlük takınız. Deriye veya elbiseye
akü elektrolitinin dökülmesi durumunda dökülen yeri
bol miktarda basınçlı su ile hemen temizleyiniz.
2.6. Gürültü
Ses yalıtım kabini ile donatılmamış je-
neratörlerin ses şiddeti 105dBA’dan
fazladır. 85dBA’dan fazla ses şiddetine
uzun süreli maruz kalma, işitme için
tehlikelidir.
Uyarılar
! Jeneratör mahallinde çalışırken kulaklık takınız.
2.7. Elektriksel
Elektrikli cihazların etkili ve emniyetli
çalışması, bu cihazların doğru bir şekil-
de yerleştirilmesi, kullanılması ve bakı-
mının yapılması ile sağlanır.
Uyarılar
! Jeneratörün yüke bağlantısı, bu konuda eğitimli ve ka-
lifiye olan yetkili bir elektrikçi tarafından, ilgili elektrik
kodlarına ve standartlarına uygun bir şekilde yapılma-
lıdır.
! Jeneratörü çalıştırmadan önce (buna mobil jeneratör-
ler de dahil) jeneratörün topraklamasının yapıldığından
emin olunuz.
! Jeneratöre yük bağlantısı yapmadan veya jeneratörden
yük bağlantısını sökmeden önce jeneratörün çalışmasını
durdurunuz ve akü negatif (-) terminalinin bağlantısını
kesiniz.
! Islak veya sulu bir zeminde duruyor iken yük bağlantısı-
nı yapmaya veya yük bağlantısını kesmeye kalkışmayınız.
! Jeneratör üzerindeki iletkenlere, bağlantı kablolarına
ve elektrikli parçalara vücudunuzun herhangi bir kısmı
ile veya izole edilmemiş herhangi bir nesne ile temas
etmeyiniz.
! Yük bağlantısı yapıldıktan sonra veya yük bağlantısı
söküldükten sonra alternatör terminal kapağını yerine
takınız. Kapak emniyetli bir şekilde yerine takılmadıkça
jeneratörü çalıştırmayınız.
! Jeneratörü gücüne ve elektrik karakteristiklerine uygun
yüklere ve elektrik sistemlerine bağlayınız.
! Tüm elektrikli donanımları temiz ve kuru tutunuz. İzo-
lasyonun aşındığı, çatladığı ve kırıldığı yerlerdeki elektrik
tertibatını yenileyiniz. Aşınmış, paslanmış ve rengi gitmiş
olan terminalleri yenileyiniz. Terminalleri temiz ve bağ-
lantıları sıkı tutunuz.
! Tüm bağlantıları ve boştaki kabloları izole ediniz.
! Elektrik yangınlarında BC veya ABC sınıfı yangın sön-
dürücüler kullanınız.
2.8. Elektriksel çarpmalara karşı yardım
Uyarılar
! Elektriğe maruz kalmış kişiye, elektrik kaynağını kapat-
madan önce çıplak elle dokunmayınız.
! Eğer mümkünse elektrik kaynağını devre dışı ediniz.
! Bu mümkün değil ise elektrik fişini çekiniz veya elektrik

6
kablosunu elektriğe maruz kalan kişiden uzaklaştırınız.
! Eğer bunlar da mümkün değil ise, kuru yalıtkan madde
üzerinde durunuz ve tercihen kuru tahta gibi yalıtkan
bir madde kullanarak, elektriğe maruz kalan kişiyi ilet-
kenden uzaklaştırınız.
! Eğer kazazede nefes alıyor ise, kazazedeyi aşağıda ta-
nımlandığı gibi iyileşme pozisyonuna getiriniz.
! Eğer elektriğe maruz kalan kişi bilincini kaybetmiş ise,
ayıltmak için aşağıdaki işlemleri uygulayınız:
Solunum Yolunu Açmak
- Kazazedenin başını geriye doğru eği-
niz ve çenesini yukarı kaldırınız.
- Kazazedenin ağzına veya boğazına
kaçmış olabilecek takma diş, sakız, si-
gara gibi nesneleri çıkarınız.
Nefes alma
Kazazedenin nefes alıp almadığını, gö-
rerek, dinleyerek ve hissederek kont-
rol ediniz.
Kan Dolaşımı
Kazazedenin boynundan nabzını kontrol ediniz.
Eğer Nefes Alamıyor fakat Nabız Varise
• Kazazedenin burnunu sıkıca kapatı-
nız.
• Derin nefes alarak dudaklarınızı ka-
zazedenin dudakları ile birleştiriniz.
• Göğüs kafesinin yükseldiğini gözleyerek ağzından ya-
vaşça üfleyiniz. Sonra üflemeyi bırakarak göğüs kafesinin
tamamen inmesine izin veriniz. Kazazedeye dakikada
ortalama 10 defa nefes veriniz.
• Eğer yardım çağırmak için kazazede yalnız bırakılacak-
sa, 10 defa nefes vererek kısa zamanda geri dönünüz ve
nefes verme işlemine devam ediniz.
• Her 10 nefes verme işleminden sonra nabzı kontrol
ediniz.
• Nefes alıp vermeye başladığı anda kazazedeyi iyileş-
me pozisyonuna getiriniz
Nefes Alamıyor ve Nabız Yok ise
• Tıbbi yardım isteyin veya en yakın
sağlık kuruluşunu arayınız.
• Kazazedeye iki defa nefes verin ve aşağıdaki gibi kalp
masajına başlayın.
• Göğüs kafesinin birleşme yerinden 2
parmak yukarıya avuç içini yerleştiriniz.
• Diğer elinizi de parmaklarınızı kilitle-
yerek yerleştiriniz.
• Kollarınızı dik tutarak, dakikada 15 defa 4 - 5 cm aşağı
doğru bastırınız.
• Tıbbi yardım gelene kadar 2 nefes verme ve 15 kalp
masajı işlemini tekrar ediniz.
• Eğer kazazedenin durumunda düzelme görülürse,
nabzını kontrol ederek nefes vermeye devam ediniz.
Her 10 nefes verme işleminden sonra nabzını kontrol
ediniz.
• Nefes alıp vermeye başladığı anda
kazazedeyi, iyileşme pozisyonuna ge-
tiriniz.
İyileşme Pozisyonu
• Kazazedeyi yan yatırınız.
• Solunum yolunun açık olmasını sağ-
lamak için çenesi ileriye doğru bakacak
şekilde başını eğik tutunuz.
• Kazazedenin öne veya arkaya doğru yuvarlanmama-
sını sağlayınız.
• Nefes alıp vermesini ve nabzını düzenli bir şekilde
kontrol ediniz. Eğer ikisinden biri durursa yukarıdaki iş-
lemleri tekrarlayınız.
Uyarılar
Kazazedenin bilinci tekrar yerine gelene kadar, su gibi
sıvılar vermeyiniz.
3. JENERATÖR TARİFİ VE PARÇALARI
3.1. Genel Tanım
Dizel jeneratör grupları; elektriksel güç üretimi için ba-
ğımsız ünitelerdir, basit anlatımla, bir dizel motor tara-
fından döndürülen, sabit voltajlı senkron jeneratörden
oluşur.
Gruplar iki ana amaç için kullanılır:
a - Sürekli hizmet amaçlı jeneratör grupları
Elektrik enerjisinin bulunmadığı yerlerde elektrikli cihaz-
lar için enerji sağlamada kullanılır.

7
b - Yedek hizmet amaçlı jeneratör grupları
Şebeke enerjisi arızalandığında yedek güç olarak kulla-
nılır. Finansal zarar veya kişileri veya malzemeyi ciddi
sıkıntıya sokacak (hastanelerde, endüstriyel işletmeler-
de, yaşam alanlarında) veya aşırı enerji taleplerini karşı-
lamak, için kullanılır.
Uygulamaya göre gruplar ikiye bölünmüştür.
- Karada kullanım için jeneratör grubu,
- Denizde kullanım için jeneratör grubu,
Karada kullanılan jeneratör grupları ikisinden biri olabilir:
- Sabit tip
- Seyyar tip
Bu iki tip jeneratör gruplarını, geniş güç aralığında, her
türlü işletme ihtiyacı için temin etmek mümkündür.
1- Manüel kontrollü jeneratör grupları
2- Otomatik işletim sistemli jeneratör grupları
Standart sabit tip jeneratör grupları aşağıdaki donanım-
lardan oluşur:
- Dizel motor
- Senkron jeneratör
- Radyatör
- Şase ve titreşim izolatörleri
- Marş motoru aküleri
- Şase içerisinde yakıt tankı
- Ayrı yakıt tankı, (büyük güçlerde)
- Kontrol panosu
- Egzoz gazı susturucusu
Aksa Jeneratör, yüksek kalite ve güven sağlamak ama-
cıyla bir bütün olarak tasarlanmıştır. Şekil 3.1. de tipik bir
jeneratörün ana parçalarını göstermektedir. Fakat her
jeneratör, ana parçalarının konfigürasyonu ve büyüklü-
ğüne göre bazı farklılıklar gösterir. Bu bölüm jeneratör
grubunun parçalarını kısaca tanımlamaktadır. Daha ge-
niş bilgi bu kitabın daha ileri bölümlerinde verilmiştir.
Aksa dizel jeneratör grupları, alternatif akım jeneratör-
leridir. Şebeke enerjisinin kesildiği durumlarda yedek
güç kaynağı (Standby) veya elektriğin olmadığı sahalar-
da sürekli güç kaynağı olarak kullanılacak şekilde üre-
tilmiştir.
Jeneratörler 50 Hz, 230/220 Volt faz-nötr ve 400/440
Volt faz-faz olarak, 60Hz 120/208, 220/380, 277,480 V
olarak çalışırlar. 60 Hz için jeneratörde gerekli değişik-
liklerin yapılması gerekir. Bazı dizel motorlar 60 Hz için
uygun olmayabilir.
Aksa jeneratör gruplarında Perkins tarafından üretilmiş
su soğutmalı dizel motorlar kullanılmaktadır.
3.2. Jeneratör Ana Parçaları
Şekil 3.1. Tipik jeneratör grubu
1. Şase etiketi,
2. Dizel motor,
3. Hava filtresi,
4. Radyatör,
5. Alternatör,
6. Terminal kutusu
7. Şase,
8. Kontrol panosu,
3.3. Dizel Motor
Jeneratöre hareket veren Perkins dizel motor (2) özel-
likle jeneratörler için üretildiğinden ve güvenilir olu-
şundan dolayı seçilmiştir. Motor 4 zamanlı endüstriyel
ağır hizmet tipidir ve güvenilir bir enerji sağlamak için
tüm aksesuarlar üzerinde verilmiştir. Değişebilir kuru
tip hava filtresi (3), mekanik veya elektronik motor hız
kontrol governörü bu aksesuarlardan bazılarıdır.
Jeneratör bloğu yekpare dökme çeliktir. Silindir sıralan-
masına göre sıra tip yada V tipi olarak adlandırılabilirler.
Silindir kafaları değişik malzemelerden imal edildiği gibi
özel dökme çelik olabilir. Krank şaft yekpare yüksek da-
yanımlı dövme çelikten imal edilirler.
Yağlama: Genel olarak, dişli yağ pompası, özel Spin-on
yağ filtreleri ve yağ soğutucusundan meydana gelir.
3 2
8
5
6
1
7
4

8
3.4. Motor Elektrik Sistemi
Motor elektrik sistemi, negatif topraklı 24 veya 12 V
D.C. dir. Bu sistem elektrikli marş motoru, akü ve akü
şarj alternatöründen oluşmaktadır. 12 V elektrik sistemi
için bir, 24 V elektik sistemi için iki adet kurşun asitli ba-
kımsız tip start aküsü verilmektedir. Eğer istenirse diğer
tip aküler de verilebilir. Aküler 4. Bölümde daha geniş
olarak açıklanmıştır.
3.5. Soğutma Sistemi
Motor soğutma sistemi su soğutmalıdır. Su soğutmalı
bir sistem bir radyatör (4), bir fan, bir devir-daim pom-
pası ve bir termostat veya termostatlardan meydana
gelmektedir.
Alternatörde alternatör sargılarını soğutmak için dâhili
bir fan mevcuttur.
3.6. Alternatör
Jeneratörün çıkış gerilimi ve gücü IP 21 koruma stan-
dardında (tanecik ve damlamaya karşı korumalı) kafes
korumalı, kendinden ikazlı, kendinden regülâsyonlu, fır-
çasız alternatör (5) tarafından üretilir. Alternatör üzeri-
ne çelik levhadan yapılmış terminal kutusu (6) montajı
yapılmıştır.
3.7. Kaplin
Motor ve tek yataklı alternatörler özel esnek plakalı
kavrama ile birbirlerine bağlanırlar. Alternatör çift ya-
taklı ise motor ve alternatör arasında eksensel kaçıklığı
alabilecek şekilde kavrama kullanılır.
3.8. Şase ve Yakıt Tankı
Motor ve alternatör birbirine akuple edilerek çelik bir
şase (7) üzerine monte edilmiştir. Şase içinde yakıt tan-
kı mevcuttur. Yakıt tankı kapasitesi grubu prime yükte
yaklaşık 8 saat çalıştırabilecek kapasitedir. Yakıt tankı,
yakıt doldurma boğazı, yakıt göstergesi, yakıt giriş ve
dönüş bağlantılarını bulundurur. Büyük güçteki jenera-
tör gruplarında yakıt tankı gruptan ayrıdır.
3.9. Titreşim İzolatörleri
Motorun titreşimini azaltarak jeneratörün yerleştirildiği
zemine titreşimi iletmesini önlemek için titreşim izola-
törleri kullanılmıştır. Bu izolatörler motor ve alternatör
ayağı ile şase arasına yerleştirilmiştir.
3.10. Susturucu ve Egzoz Sistemi;
Egzoz susturucusu jeneratör ile birlikte montaj için ay-
rıca verilmiştir (Açık tip Jeneratörlerde). Susturucu ve
egzoz sistemi motordan yayılan gürültüyü azaltır ve
emniyetli çıkış için egzoz gazını yönlendirir.
3.11. Kontrol Sistemi
Otomatik kontrol sistemi ve panosu (8) jeneratörü
muhtemel arızalardan korumak, jeneratörün çıkışını
ve çalışmasını kontrol etmek amacıyla jeneratör şasesi
üzerine yerleştirilmiştir. Bu sistemler hakkında 6. bö-
lümde daha detaylı bilgi verilmiştir.
4. ELEKTRİKLİ START SİSTEMLERİ
Elektrikli start sistemleri genellikle tüm jeneratörler
üzerinde kullanılmıştır. Elektrikli start sistemleri bir marş
motoru, volan muhafazasına montaj flanşı ve “Bendiks”
tip dişli düzeninden meydana gelir. Daha büyük motor-
larda çift marş motoru düzenlemesi kullanılmış olabilir.
Elektrikli start sistemleri için güç kaynağı 12V veya 24V
dc. akü grubudur. Start voltajı motor boyutuna göre
belirlenmiştir. Daha büyük motorlarda kablo çapını ve
start akımını düşürmek için 24 V dc. kullanılır. Marş
motoru, jeneratör kontrol modülü tarafından kontrol
edilir.
4.1. Akü Sistemleri
Kullanılan akülerin tipleri
Aküler kurşun asit ve NiCad olarak iki tiptir. Genellikle
fiyatı uygun olduğu için kurşun asitli aküler kullanılır. Ni-
Cad aküler uzun ömür gereken yerlerde kullanılır.
Aküler jeneratör sisteminin ana parçalarından biridir ve
tüm standby jeneratör arızalarının %90 ı akü yüzünden-
dir. Bu nedenle akülere gereken bakım ve kontrollerin
yapılması gerekir. Aksa Jeneratör gruplarının birçoğun-
da aküler jeneratör şasesine monte edilmiştir.
- Akü Şarj Sistemleri,
- Jeneratör çalışıyorken aküleri şarj etmek için motor
üzerinde şarj alternatörü bulunmaktadır.
- Jeneratör çalışmıyorken ve şebeke beslemesi mevcut
olduğu zaman akü sistemi şebeke beslemesi ile çalışan
akü şarj cihazı ile şarj edilir.
4.2. Bakımlı Tip Aküler
Uyarılar
• Aküler şarj edilirken etrafına patlayıcı gaz verir. Akü-
lerin etrafında alev, kıvılcım, sigara içmek gibi yanmaya

9
sebebiyet verebilecek olaylara izin vermeyiniz.
• Aküyü hazırlarken aside dayanıklı bir önlük, yüz mas-
kesi ve koruyucu gözlük takınız. Deriye veya elbiseye
akü elektrolitinin dökülmesi durumunda, derhal dökü-
len yeri bol miktarda basınçlı su ile temizleyiniz.
• Akü üzerinde iletken aletleri kullanmadan önce eliniz-
deki ve bileğinizdeki zincir, yüzük gibi ziynet eşyalarını
çıkarınız.
• Akü bağlantısını yaparken en son negatif terminal
bağlanmalı, akü bağlantısını sökerken ise önce negatif
terminal aküden sökülmelidir.
• Aküye su koyma işlemi ve akü bakımı açık havada
yapılmalıdır.
• Aküler jeneratöre mümkün olduğunca yakın konma-
lıdır. Eğer aküler jeneratörden uzak noktalara konulursa
voltaj düşmesine neden olur. Bu da akülerin dizel mo-
toru marş yapabilme kapasitelerini düşürür.
Bakımlı tip Aküye İlk Asitli Suyun Doldurulması
1. Akü kapaklarının üzerindeki koruyucu örtüyü çıkarı-
nız. Hava atış kapaklarını sökünüz.
2. 20 °C’ de özgül ağırlığı 1,280 olan temiz akümüla-
tör asidi ile plakaların üst noktasının 15 mm yukarısına
kadar aküyü doldurunuz. Akü ve asit ısısı 10°C’nin üze-
rinde olmalıdır.
3. 15 Dakika kadar aküyü bekletiniz. Sonra akü göz-
lerinde (ceplerinde) kızışma başlayacak ve elektrolitin
yüzeyine gaz kabarcıkları yükselecektir.
4. Hava atış kapaklarını yerine takınız.
5. En az 15 dakika bekledikten sonra bir hidrometre ile
aküyü kontrol ediniz.
6. Minimum şarj süresi 6 saattir. Şarj akımı ve elektrolit
seviyesini 1’ er saat arayla kontrol ediniz. 1 saat süreyle
değişme görülmez ise şarj olmuştur.
7. Şarjdan 2 saat sonra elektrolit seviyesini kontrol edi-
niz ve gerekiyorsa plakaların 10 mm üzerinde olacak
şekilde saf su ilave ediniz.
Akü Bakımı
• Akünün üzerini ve terminallerini temiz tutunuz.
• Akü terminallerini ve bağlantıları dikkatli bir şekilde
vazelinle kaplayınız.
• Terminalleri iyi bir şekilde sıkınız (aşırı sıkmayınız).
• Elektrolit seviyesini düzenli olarak kontrol ediniz.
Elektrolit seviyesi her zaman plakaların 10 mm üzerin-
de olmalıdır.
• Şarj alternatörü kayışında aşınma olup olmadığını ve
kayışın gerginliğini düzenli olarak kontrol ediniz.
• Akünün şarjsız kalmamasına dikkat ediniz.
Akünün test edilmesi
• Akü test edilmeden önce göz ile kontrol yapılmalıdır.
• Zaman içinde akü kutup başları ve bağlantı noktala-
rında oksitlenme olur. Oksitlenme akü kutup başlarını
aşındırır ve şarjı engeller. Bağlantıyı söküp kaynar su ile
oksidi temizleyiniz. Daha sonra bağlantıyı yeniden yapa-
rak vazelinle kaplayınız.
• Gevşek bağlantıya izin vermeyiniz.
Hidrometre Testi
Akü içerisindeki sülfürik asidin özgül ağırlığı ve şarj duru-
mu bir hidrometre kullanılarak ölçülebilir.
1. Damıtılmış su ilave etmeyiniz. Yalnızca saf su kulla-
nınız.
2. Hidrometrenin fıçı kısmını dik tutarak yeterli miktar-
da elektroliti yukarı doğru çekiniz. Tüp içerisinde ser-
best yüzme olmalıdır. Okuma göz hizasında yapılmalı-
dır. Değerlendirme aşağıdaki gibidir;
1,270 .......1,280 özgül ağırlıklı tam şarjlı
1,220 .......1.230 özgül ağırlıklı yarı şarjlı
1,150 .......1,220 özgül ağırlıklı deşarj olmuş
4.3. Bakımsız Tip Aküler
Akülerin şarjsız kalmamasına ve elektriksel bağlantıları-
nın doğru yapıldığına emin olunuz. Bunun dışında bu
aküler herhangi bir bakım gerektirmez.
Akünün Test Edilmesi
• Aküyü test etmeden önce gözle kontrol yapılmalıdır.
• Zaman içinde akü kutup başları ve bağlantı noktala-
rında oksitlenme olur. Oksitlenme, akü kutup başlarını
aşındırır ve şarjı engeller. Bağlantıyı söküp kaynar su ile
oksidi temizleyiniz. Daha sonra bağlantıyı yeniden yapa-
rak vazelin ile kaplayınız.
• Gevşek bağlantıya izin vermeyiniz.
4.4. Start Yardımcıları
Acil durum jeneratörlerinin yükü daha çabuk üzerine
alması ve kolay start için soğutma suyu sıcaklığı mini-
mum 40°C üzerinde olması gerekir. Bu nedenle ter-
mostat kontrollü harici tip motor blok suyu ısıtıcısı kul-
lanılır. Bu ısıtıcılar şebekeden beslenirler ve jeneratör
çalışmıyorken motor blok suyu sıcaklığının sürekli aynı
sıcaklıkta kalmasını sağlar.

10
5. SAĞLIK VE EMNİYET
Emniyet, jeneratör kurulum yeri dizayn ekibinin ve je-
neratörü kuran ekibin öncelikle dikkat etmesi gereken
bir konudur. Emniyetin iki bakış açısı vardır;
1-Jeneratörün emniyetli bir şekilde çalışması.
2-Sistemin güvenilir bir şekilde işletilmesi.
Sistemin güvenilir bir şekilde işletilmesi emniyetle alaka-
lıdır. Çünkü kullanılan teçhizatlar insanların hayatını ve
sağlığını etkilerler; hastanelerde kullanılan yaşam destek
üniteleri, acil durum ışıklandırmaları, bina havalandırma-
ları, asansörler, yangın pompaları jeneratörün düzgün
bir şekilde çalışmasına bağlıdır.
5.1. Yangından Korunma
Dizel yakıtı toprağın üzerinde uygun muhafaza içeri-
sinde güvenle depolanabilir. Parlama noktası yüksek
olduğu halde dizel yakıtı yanabilir ve yangın söndürücü
teçhizat tedarik edilmiş olmalı. Yakıt, gaz, yağlama yağı
gibi maddeler için köpük veya CO2 kullanılmış olmalı.
Elektrik kabloları ve bara iletkenleri için CO2 veya CTC
kullanılmış olmalı.
İzole ve küçük yangınlar için kum kullanılabilir.
Yangından korunma sistemlerinin seçimi ve montajı için
aşağıdaki maddelerin göz önüne alınması gerekir:
- Yangından korunma sistemleri ulusal standartları sağ-
lıyor olmalı.
- Jeneratörün bulunduğu oda 1 saat, montajının yapıldı-
ğı bina 2 saat yangına dayanım oranına sahip olmalıdır.
- Jeneratör odası depo amaçlı olarak kullanılmamalıdır.
- Jeneratör odasında portatif yangın söndürücüler ol-
malıdır.
- Acil durdurma için jeneratör odasının dışında veya
muhafazasının dışında yangın olayı durumunda veya
diğer tip acil durumda jeneratör grubunu durdurmak
mümkün olmalı.
- Jeneratör grubunu egzoz sisteminde yakıt birikmesini
önlemek için en az yılda bir kez yaklaşık tam yük altında
çalışma sıcaklığı kararlı oluncaya kadar çalıştırın.
Genel
- Motor çalışıyorken yakıt tanklarına yakıt doldurmayı-
nız, eğer yakıt tankı oda dışarısında değil ise.
- Yakıt tankı veya jeneratör grubu yakınında sigara içil-
mesi, kıvılcım oluşması, ark cihazı veya diğer ateşleme
kaynaklarının bulunmasına veya çalışmasına izin verme-
yiniz.
- Yakıt hatlarında sızıntı olmaması için yeterli emniyet
tedbirleri alınmış olmalıdır. Motora yakıt bağlantıları es-
nek hatlarla yapılmalı. Bakır kullanmayınız, bakırın sürekli
vibrasyona maruz kalması veya tekrar tekrar bükülme-
ler varsa kırılma meydana gelecektir.
- Tüm yakıt beslemelerinde vana kullanınız.
5.2. Egzoz Gazları
- Egzoz gazlarının kapalı ve korumalı alanlardan ve in-
sanların kullandığı bölgelerden uzak olacak şekilde dışa-
rıya atılmasını sağlayın.
- İki veya daha fazla motorun egzoz sistemlerini bir ara-
da ortak bağlamayınız.
- Motorun egzozunu tuğla, kiremit veya beton blok
baca veya benzer yapıların içerisinden deşarj etmeyiniz.
Egzoz gazı çarpmaları şiddetli yapısal hasara sebebiyet
verebilir.
- Egzoz gazlarını bölüm ısıtması için kullanmayınız.
- Jeneratörün havalandırmasının iyi olduğundan emin
olun.
- Egzoz sistemi için bağımsız destekler olması gerekir.
Özellikle turbo şarjlı motorlarda egzoz manifoldu üze-
rinde zorla yüklenme ve burkulma olmamalıdır.
- Personel teması tehlikesi veya tutuşabilen malzeme
yakınında olması durumunda egzoz borularının izolas-
yonu gerekir.
5.3. Hareketli Parçalar
- Dönen fan, kayış üzerindeki muhafazalar, kelepçeler
ve desteklerin bağlantıları iyi sıkılmış olmalı.
- Takılarınızı, giysinizi ve ellerinizi hareketli parçalardan
koruyunuz, uzakta tutunuz.
- Eğer Jeneratör grubu çalışıyorken bir ayar yapılması
mecburi ise, dönen parçalara, sıcak egzoz manifolduna
ve bunun gibi tehlike arz eden diğer parçalara karşı aza-
mi dikkat gösterilmesi gerekmektedir.
5.4. Tehlikeli Voltaj
Elektriksel güç üretilmesi, aktarılması ve dağıtım sistem-
leri uygun olmayan kablo tesisatı yangın veya elektro
şoka sebep olabilir.
Elektriksel çalışmalarda personelin korunması için kuru
tahta platformu veya lastik izoleli paspasın üzerinde
durmalı, elbise ve ayakkabılar kuru olmalı, ellerde bu-
lunan metal takılar çıkartılmış olmalı ve izoleli takımlar
kullanılmalı.
• Jeneratör odası zeminine kabloları serili bırakmayınız.
• Elektrik kabloları ve yakıt veya su boruları için aynı

11
kanalı veya boruyu kullanmayınız.
• AC ve DC kablolarını aynı boru içerisinde çekme-
yiniz.
• Cihaz topraklamasının doğru yapıldığına emin olun.
Tüm metalik parçalar anormal durum meydana geldi-
ğinde enerjilenebilir. Bu nedenle uygun bir şekilde top-
raklanmış olmalı.
• Özellikle şebeke arızasında, otomatik olarak çalışan
jeneratör için bakım-servis yapılacağı zaman jeneratö-
rün çalışmaması için akü ve akü şarj bağlantılarını devre
dışı bırakınız. Akü kablolarını sökmeden önce akü şarj
cihazının AC beslemesini kesiniz. Jeneratör üzerinde ça-
lışma yaparken jeneratörün kaza ile çalışması personel
yaralanmasına veya ölüme sebep olur.
• Elektriksel kilitlemeleri çözmeyiniz.
• Elektriksel bağlantılar, montajlar yeterli, ehliyetli tek-
nisyenler tarafından yapılmalıdır.
• Jeneratörü direkt olarak bina elektrik sistemine bağ-
lamayınız.
• Her zaman yerel veya kamusal tüm elektrik yönet-
meliklerine uyun.
• Yüksek gerilim jeneratör grupları alçak gerilimlilerden
farklıdır. Yüksek gerilimli cihazlarla çalışabilmek için özel
cihaz ve eğitim gerekir. Bu cihazlar üzerinde yeterli eği-
tim almış personel çalışma ve bakım yapmalıdır. Uygun
olmayan kullanım ya da prosedürler kişilerin yaralanma-
sına hatta ölümüne sebebiyet verebilir.
• Enerji bulunan cihaz üzerinde çalışma yapmayınız.
Yetkisiz personelin elektrikli cihazlara müdahale etme-
sine müsaade etmeyiniz. Yüksek voltajlı elektrik cihaz-
larında güç kaynağından bağlantı kesildikten sonra da
kalıcı indüklenmiş voltaj olur, cihaz emniyetli şekilde
topraklanmış ve enerjisi boşaltılmış olmalı.
5.5. Su
Jeneratör içerisinde su veya rutubet mümkün olacak
elektriksel şok ve flaşlamayı artırır, bu da cihazın hasar
görmesine ve ciddi şekilde personelin yaralanmasına
veya ölmesine sebep olur. Jeneratörün içi ve dışı kuru
değilse kullanmayınız.
5.6. Soğutma sıvısı ve Yakıt
Soğutma sistemi boşken veya motor çalışıyorken su
ısıtıcısını çalıştırmayınız, eğer çalıştırırsanız ısıtıcı zarar
görür.
Soğutma sıvısı basınç altında sudan daha yüksek kayna-
ma noktasına sahiptir.
-Motor çalışıyorken radyatör, ısı değiştirici eşanjör ba-
sınç kapağını açmayınız. Jeneratör grubunun soğuması-
na ve sistem basıncının normal duruma gelmesine izin
veriniz.
-Yakıt tankları veya donanımlar, yakıt hatlarında bakır
veya galvanize edilmiş metal kullanmayınız. Tanklarda
ve yakıt hatlarında yakıt içerisindeki kükürtten dolayı
sülfürik asit meydana gelecektir. Bakır veya galvanize
hatlar veya tanklarda moleküler yapıdan dolayı yakıt ile
reaksiyona girerek yakıtı kirletir.
6. JENERATÖR GRUBU KONTROL SİSTEMİ
Jeneratörün çalışmasını kontrol etmek ve izlemek için
elektronik kontrol sistemleri kullanılmaktadır. Kontrol
panosu jeneratörün çalıştırılmasını, durdurulmasını, ça-
lışma durumunun ve çıkış geriliminin izlenmesini sağlar.
Ayrıca düşük yağ basıncı, yüksek motor sıcaklığı ve diğer
arıza durumlarında jeneratörü otomatik olarak durdu-
rur.
6.1. P 732 Pano Özellikleri
220kVA ve üzeri jeneratör gruplarımızda DSE7320
kontrol sistemi standarttır. Elektronik ve elektronik
olmayan gaz ve dizel motorlu jeneratör gruplarının
otomatik olarak çalıştırılması ve durdurulması için ta-
sarlanmıştır. Ayrıca modül şebeke voltajını ve frekansını
izler ve yedek jeneratör grubu ile ona bağlı güç trans-
fer sistemini kontrol eder. Kontrol, izleme ve koruma
panosu jeneratör şasesi üzerine montajlıdır. Kontrol
panosu özellikleri aşağıda verilmiştir.
Jeneratör setleri ile beraber P732 kontrol sistemine ait
detaylı çalıştırma kitabı ‘DSE7320 AMF Kontrol Modülü
Çalıştırma El Kitabı’ verilmektedir.
Cihazlar
• DSE 7320 AMF, otomatik start ve şebeke kontrol
modülü ile sistem kontrolü
• Elektronik akü şarj cihazı
• Acil stop butonu
• Gerekli terminaller, sigortalar ve röleler
DSE 7320 kontrol modülü özellikleri
• Modül şebeke voltajını ve frekansını izler ve yedek je-
neratör grubunu ve güç transfer sistemini kontrol eder
• Modül çalışma ve arıza durumlarını LCD ekranında
gösterir
• Mikro-işlemci kontrollü

12
• Ön panelden ve PC yazılım vasıtasıyla programlama.
• 132 x 64 piksel LCD ekranı ile bilgileri kolay okuma.
• Yumuşak tuşlu membran klavye ve beş tuşlu menü
navigasyon.
• Ethernet ve RS232, RS 485 vasıtasıyla uzaktan iletişim
ve SMS ile rapor alma.
• Tarih ve saat ile kayıt defterinde (50) arıza/olay gös-
terme.
• Motor blok suyu ısıtıcısı kontrolü.
• Motor egzersiz durumu ve bakım programını tarih ve
saat ile ekranda gösterme.
Kontroller
Stop – Manüel – Otomatik – Test – Start – Sessiz/
Lamba test – jeneratöre transfer – Şebekeye transfer
– Menü navigasyon butonları.
LCD ekrandan ölçme göstergeleri
Motor
• Yağ basıncı (PSI & Bar)
• Sıcaklık (°C & °F )
• Hız, d/d
• Çalışma saati
• Akü voltajı
• Zamanı gelen bakım
Jeneratör
• Volt (L-L / L-N)
• Akım (L1, L2, L3)
• Frekans (Hz)
• kW
• Cos φ
• kVA, kVAr
• kWh, kVAh, kVArh
• Faz sırası
Şebeke
• Volt (L-L / L-N)
• Frekans (Hz)
Korumalar
İkaz
• Şarj arızası
• Düşük akü voltajı
• Stop arızası
• Düşük yakıt seviyesi (opsiyon)
• kW aşırı yük
• Ters faz sırası
•Hız sensörü sinyali yok
Ön-alarmlar
• Düşük yağ basıncı
• Yüksek motor sıcaklığı
• Düşük motor sıcaklığı
• Düşük/yüksek hız
• Düşük/yüksek jeneratör frekansı
• Düşük/yüksek jeneratör voltajı
• ECU ikaz
Durdurma alarmları
• Start arızası
• Acil stop
• Düşük yağ basıncı
• Yüksek motor sıcaklığı
• Düşük su seviyesi
• Düşük/yüksek hız
• Düşük/yüksek jeneratör frekansı
• Düşük/yüksek jeneratör voltajı
• Yağ basınç algılayıcı bağlı değil
• Faz yönü
Elektriksel devreyi açma
• Toprak hatası
• kW aşırı yük
• Jeneratör aşırı akım
• Ters faz sırası
LED ‘li göstergeler
• Şebeke hazır
• Şebeke devrede
• Jeneratör hazır
• Jeneratör devrede
Şekil 6.1. DSE, model 7320 kontrol modülü
AUTO
DEEP SEA ELECTRONICS DSE 7320
DSE

13
6.2. P 602 Otomatik Kontrol Panosu Özellikleri
Kontrol, izleme ve koruma panosu jeneratör şasesi
üzerine montaj yapılmıştır,
Kontrol panosunda bulunan cihazlar ve özellikleri aşa-
ğıda verilmiştir.
• DSE 6020 kontrol modülü
• Elektronik akü şarj cihazı
• Acil stop butonu
• Gerekli terminaller, sigortalar ve röleler
Jeneratör kontrol modülü DSE 6020 özellikleri
• Jeneratörün Otomatik, Test veya Manüel olarak çalış-
tırılması ve durdurulması
• Jeneratör ve Şebeke arızalarının izlenmesi ve kontrolü
• LCD ekrandan sistem parametrelerinin gösterilmesi
• 4- sıra, 64 x 132 grafik ekran
• Modül ayarlarının ön panelden veya PC den prog-
ramlanması
• Basma Bütanlarla kontrol pozisyonlarının kolay seçimi
STOP - MANUEL - TEST - OTOMATİK
Jeneratör Start ve Stop Butonları Ekran bilgisini ilerlet-
me butonu Sayfa butonu
Göstergeler, LCD ekran üzerinde
• Jeneratör Volt (F-F, F-N)
• Jeneratör Amper ( LI, L2, L3 )
• Jeneratör Frekans ( Hz)
• Şebeke Volt ( F-F / F-N )
• Şebeke Frekans
• Motor su harareti
• Motor yağ basıncı
• Motor devri
• Çalışma saati
• Akü voltajı
• Hafızaya kayıtlı 5 alarm
Alarmlar İkaz alarmları
• Düşük/Yüksek jeneratör voltajı
• Düşük/ Yüksek jeneratör frekansı
• Aşın/ Düşük hız
• Motor düşük yağ basıncı
• Yüksek motor sıcaklığı
• Düşük/ Yüksek akü voltajı
• Şarj alternatör arızası
• Stop arızası
Durdurma alarmları
• Düşük/Yüksek jeneratör voltajı
• Düşük/Yüksek jeneratör frekansı
• Aşırı/ Düşük hız
• Motor düşük yağ basıncı
• Yüksek motor sıcaklığı
• Start arızası
• Acil stop
• Aşırı akım
• Yağ basınç algılayıcı bağlantısı yok
• Sıcaklık algılayıcı bağlantısı yok
LED göstergeleri
• Şebeke Hazır
• Şebeke Devrede
• Jeneratör Hazır
• Jeneratör Devrede
Şekil 6.2. DSE 6020
Otomatik Şebeke Arıza izleme ve Kontrol
AUT O
6020
DSE

14
6.3. İkonlar ve LCD tanımlaması
6.3.1. Tuşlar
6.3.2. Durum / Ölçü Birimleri
6.3.3. Alarm Göstergeleri

15
6.4. Elektronik Akü Şarj Cihazı
Jeneratör grubu uzun süre çalışmadığı durumda, start
akülerinin şarj edilmesi için şebeke elektriği ile çalışan
elektronik akü şarj cihazı tasarlanmış ve kontrol pano-
suna montajı yapılmıştır. Akü şarj cihazının fonksiyonu-
nu yapıp yapmadığını görebilmek için isteğe bağlı olarak
kontrol panosu üzerine akü şarj ampermetresi montajı
yapılabilir.
Akü şarj cihazı switching-mode ve SMD teknolojisi ile
üretilmiştir ve yüksek verime sahiptir. Akü, V - I karakte
ristik eğrisine göre şarj edilir. 5 amper, 13,8 Volt (12V)
ve 27,6 Volt (24 V) . Giriş 198 - 264 volt AC. Cihaz çı-
kışı kısa devreye karşı korunmuştur. Proline 1205/2405
şarj cihazı, lineer şarj cihazlarına göre daha verimli, uzun
ömürlü, arıza oranı daha düşük, hafif ve ısı yayması çok
düşüktür. Şarj arızası çıkışı mevcuttur. RFI filtre ile man-
yetik parazitleri bastırma özelliği. Galvanik izoleli giriş ve
çıkışları 4kV’a kadar atlamalara dayanıklıdır.
6.5. Kontrol Sistemi Seçenekleri
Müşteri isteğine bağlı olarak, çeşitli seçenekleri kontrol
sistemine bağlamak mümkündür.
• Şebeke ile sürekli paralel veya geçiş senkronizasyon
sistemi.
• Otomatik senkronizasyon ve güç kontrol sistemi
(çoklu paralel jeneratör).
• Jeneratör güç paylaşım (skada) sistemi.
• Uzaktan iletişim ve kontrol.
• Uzağa alarm paneli.
• Yedekli çalışma.
6.6. Isıtıcılar
Rutubet önleyici alternatör ısıtıcısı, alternatör stator sar-
gılarını kuru tutmak için alternatöre montaj yapılabilir.
Panoda rutubeti önlemek için ısıtıcı pano kabini içerisi-
ne montaj yapılabilir.
6.7. Elektrikli Yakıt Transfer Pompaları
Ana depolama tankından jeneratör günlük tankına ya-
kıt transferi yapmak için elektrikli transfer pompalarına
ihtiyaç duyulur. Pompalara ait kontrol devreleri pano
içerisine montaj yapılır.
6.8. Devir / Voltaj Ayarı
Kontrol panosuna jeneratör grubunun devir veya vol-
taj ayarı için potansiyometreler montaj yapılmış olabilir.
Devir ayar potansiyometresi, elektronik guvernör kont-
rol sistemine kumanda eder.
7. KULLANIMDA UYULMASI GEREKEN HUSUS-
LAR
7.1. Jeneratörü Çalıştırmadan Önce Yapılması Gere-
ken Kontrol ve İşlemler
• Motor ve jeneratörü genel olarak gözle muayene
ediniz. Herhangi bir yerinde kırık, çatlak, kopuk, sızıntı,
gevşeklik olup olmadığına bakınız. Arıza var ise arızayı
gidermeden jeneratörü çalıştırmayınız.
• Varsa motor ve alternatör üzerinde bulunan anahtar,
takım, üstüpü, kâğıt vs. gibi yabancı maddeleri kaldırınız.
• Günlük yakıt deposundaki yakıt seviyesine bakınız.
Yetersiz ise yakıt ikmali yapınız.
• Yağ çubuğu ile motor yağ seviyesine bakınız. Eksik
ise uygun olan yağı ilave ediniz. Yağ maksimum seviye
çizgisine yakın olmalıdır.
• Radyatör kapağını açarak su seviyesine bakınız. Eksik
ise su ilave ediniz. Su seviyesi su doldurma boğazından
30 mm aşağıda olmalıdır.
• Bölgenin en soğuk hava şartlarına göre motorun so-
ğutma suyunda antifriz bulunmalı. %50 antifriz ve %50
su karışımı her bölgede uygun korumayı sağlayacaktır.
• Radyatör ön pencere panjurlarını açık tutunuz. Rad-
yatör hava çıkış davlumbazını kontrol ediniz, tıkanık ise
açınız ve önünde hava çıkışına mani olan ne varsa uzak-
laştırınız
• Hava filtre göstergesini kontrol ediniz. Gerekiyor ise
temizleyiniz veya değiştiriniz.
• Hava girişleri ve hava atışı açık tutunuz.
• Akü bağlantı kablolarını kontrol ediniz. Gevşek olan
akü başlarını mutlaka anahtar ile sıkınız ve kutup başla-
rını temiz tutunuz.
• Eğer bakımlı tip akü kullanıyorsanız akü kapaklarını
açarak gözlerdeki su seviyelerini kontrol ediniz. Eksik
olanları saf su, seperatörden 1 cm üstte olacak şekilde
doldurunuz. Gözlere asla çeşme suyu, asitli su veya asit
ilave etmeyiniz.
• Devre kesici çıkış şalterinin devre dışı (OFF) pozis-
yonda olduğunu kontrol ediniz. (Manüel modellerde).
• Acil stop düğmesinin basılı olmadığını kontrol ediniz.